تاثیر فعالیتهای بشری در تغییرات آب و هوا
کره زمین به طور طبیعی در اثر تابش خورشید گرم میشود، اما در اینجا منظور ما از گرم شدن زمین، پدیده دیگری است، پدیدهای که به گرم شدن زمین کمک میکند و شاید اصلا به آن توجه نداشته باشیم.
منظور از«گرم شدن زمین» افزایش میانگین دمای زمین است. «تغییر آب و هوا» در اثر این افزایش دما به وجود میآید. گرم شدن زمین موجب تغییر الگوی بارش باران و برف، افزایش سطح آب دریاهای آزاد و کاهش سطح آب دریاچهها و تاثیرات وسیع بر گیاهان و حیات وحش و انسانها میشود.
یکی از مواردی که تا قبل از افزایش فعالیتهای بشر، به عنوان نوعی ابزار ایمن سازی برای زمین به حساب می آمد گازهای گلخانه ای بودند، یعنی مجموعه ای از گازها که مقداری از انرژی خورشید را در جو زمین نگه می دارند و باعث گرم شدن جو می شوند که شامل بخار آب (H2O)، دی اکسیدنیتروژن (NO2)، دی اکسیدکربن (CO2) و متان (CH4) است.
بد نیست بدانید که اگر این گازها در جو نبودند، انرژی گرمایی خورشید مجددا به فضا بر میگشت و به این ترتیب هوای زمین 33 درجه سانتیگراد سردتر از الان میشد.
اثر گلخانهای، کره زمین را به اندازهای گرم نگه می دارد که ما انسانها بتوانیم بر روی آن زندگی کنیم. اما اگر اثر گلخانه ای شدت یابد، ممکن است دمای زمین به قدری زیاد شود که ما و بقیه گیاهان و جانوران نتوانیم گرمای آن را تحمل کنیم.
شاید باور نکنید که انسانها هم میتوانند آب و هوای زمین را تغییر دهند. دانشمندان میگویند اکثر فعالیتهای انسانها گاز گلخانهای تولید میکند. پس از انقلاب صنعتی و اختراع انواع ماشینآلات صنعتی، انسان ها با فعالیت های کشاورزی و صنعتی چهره زمین و آب و هوای آن را دگرگون ساختند.
با شروع انقلاب صنعتی روش زندگی مردم عوض شد. قبل از آن مقدار گازهای گلخانه ای در جو کم بود، اما با رشد جمعیت و افزایش استفاده از نفت و زغال سنگ ترکیب گازهای اتمسفر نیز تغییر کرد. طوری که در حال حاضر، غلظت گازهای گلخانهای از حدود 270 واحد به 367 واحد رسیده است.
بشر برای انجام کارهای خود به انرژی نیاز دارد و این انرژی را از غذا تامین میکند. همچنین برای روشنایی و گرم کردن خانه نیازمند انرژی است. اتومبیلها برای حرکت به سوخت نیاز دارد. ماشینهای صنعتی نیز به انرژی نیاز دارند. اکثر انرژیهای لازم برای موارد فوق به طور مستقیم یا غیر مستقیم از سوختهای فسیلی مثل نفت و گاز و زغالسنگ به دست میآید.اینها سوختهایی هستند که سوزاندن آنها گاز گلخانهای آزاد میکند!!!
آیا میدانید که چه وقتی گازهای گلخانهای را به هوا میفرستید؟ هر وقت که: تلویزیون تماشا می کنید، با کامپیوتر بازی می کنید، از کولر یا فن کوئل استفاده میکنید، از استریو ضبط استفاده میکنید، چراغ را روشن می کنید، لباسهایتان را می شویید یا اطو میکنید، سوار اتومبیل می شوید، غذایتان را در مایکروویو گرم می کنید، از بخاری گازی یا نفتی استفاده میکنید، به تولید گازهای گلخانهای در هوا کمک میکنید.
دلیل آن هم کاملا مشخص است، چون ما برای انجام این کارها به برق و سوخت نیاز داریم که با فعالیت نیروگاههای زغالسنگ و نفت این نیاز را برطرف میکنیم، علاوه بر این، پالایشگاهها نیز برای تصفیه نفت خام و تولید نفت و بنزین، سوخت مصرف میکنند.
سوزاندن نفت و زغالسنگ هم گاز گلخانهای تولید میکند. پس هر چه شما بیشتر برق مصرف کنید، نیروگاهها از سوخت بیشتری استفاده میکنند و در نتیجه گاز گلخانهای زیادتری تولید میشود.
چرا نمیخواهیم زمین گرم تر شود؟
بعضی وقت ها مسائل کوچک میتوانند به مشکلات بزرگی تبدیل شوند! مثلا به مسواک زدن دندانهایتان فکر کنید. اگر شما یک روز مسواک نزنید، هیچ اتفاق خاصی نمیافتد، اما آیا میدانید اگر یک ماه دندانهایتان را مسواک نزنید، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ این همان چیزی است که برای زمین نیز اتفاق میافتد.
اگر دمای هوا فقط چند روز، بالاتر از حد طبیعی باشد، چندان مهم نیست، چون دمای زمین تقریبا ثابت میماند. اما اگر دمای هوا مدت زیادی بطور مداوم بالا برود، کره زمین با مشکلات اساسی مواجه خواهد شد.
دمای متوسط زمین در طول قرن گذشته تقریبا 5/0 درجه سانتیگراد افزایش یافتهاست؛ دانشمندان انتظار دارند که در طول 100 سال آینده متوسط دمای زمین 5/1 تا 5/3 درجه سانتیگراد افزایش یابد.
شاید فکر کنید «این که چیزی نیست»، اما همین مقدار میتواند آب و هوای زمین را به طور بی سابقهای تغییر دهد. زمانیکه این پدیده رخ دهد، ممکن است تغییرات بزرگی در سطح آب اقیانوسها، مزارع کشاورزی و هوایی که تنفس میکنیم یا آبی که مینوشیم، رخ دهد.
با گرم شدن آب و هوا و تاثیر آن بر مزارع کشاورزی، منابع غذایی انسانها کاهش مییابد، آب بیشتری بخار میشود و در نتیجه انسان ها با کمبود آب شیرین مواجه خواهند شد. این تغییرات روی حیوانات و گیاهان هم تاثیر منفی میگذارد.
اگر این تغییرات به آرامی اتفاق بیافتد، جانوران و گیاهان خود را با آن وفق میدهند، اما اگر این تغییرات خیلی سریع اتفاق بیافتد، حیات وحش با خطرات جدی روبرو میشوند، مثلا پرندگان و جانورانی که در فصلهای مختلف سال به جاهای دیگر مهاجرت میکنند، ممکن است مکان مناسبی را برای مهاجرت پیدا نکنند و یا غذایی برای خوردن نداشته باشند.
مقدار آب دریاها در اثر ذوب شدن یخهای قطبی افزایش مییابد و از سوی دیگر بر اثر افزایش دما، آب دریاها و اقیانوس ها منبسط میشود. اگر آب اقیانوس منبسط شود، فضای بیشتری را اشغال میکند و در نتیجه سطح آب دریاها بالا میآید. سطح آب دریا ممکن است در قرن آینده چند سانتیمتر یا حداکثر 1 متر بالا بیاید.
در این صورت مردمی که خانههایشان در کنار ساحل دریا قرار دارد و جزیرهنشینان، خانههای خود را از دست میدهند و مزارع ساحلی هم به زیر آب میروند. در اثر بالا آمدن آب دریا منابع آب شیرین نیز غیرقابل استفاده میشوند.
مدلهاى جوی پیشبینى میکنند تا سال 2100، دماى کره زمین از 1 تا 5/3 درجه سانتیگراد افزایش یابد و این مقدار بیش از تغییرات دمایى در 10 هزار سال گذشته خواهد بود، بنابراین اتحاد کشورها به منظور کنترل و تثبیت گازهاى گلخانهاى منتشره یک ضرورت است.