لوزه سوم در کودکان چیست؟
سئوال بیمار)
پسر 5 ساله‌ای دارم که به طور مکرر دچار گلو درد چرکی می‌شود. شب‌ها خرخر میکند و تودماغی صحبت میکند. اشتهایش به غذا هم کم شده است. پزشک متخصص معتقد است که باید لوزه سوم او خارج شود. آیا مشکل او با افزایش سن برطرف می‌شود؟ اگر اقدام به جراحی نکنم چه عوارضی در پی دارد؟
سئوال) لوزه سوم چیست و در کجای بدن قرار دارد؟ چه نقشی در بدن ایفا میکند و چرا به این نام خوانده می‌شود؟
پاسخ)
لوزه سوم عبارت است از یک نسج لنفاوی بدون کپسول در داخل حلق بینی. (حلق از سه قسمت تشکیل شده: 1- حلق دهان یا اوروفارنکس 2- حلق حنجره‌ای یا هیپوفارنکس 3- حلق بینی یا نازوفارنکس) . لوزه سوم در انتهای حلق بینی قرار دارد و نقش آن تأمین ایمنی بدن می‌باشد. اگر در مواردی مشکلاتی برای بچه به دنبال بزرگ شدن آن ایجاد شود، می‌توان با عمل جراحی نسبت به خارج کردن آن اقدام کرد. در اصطلاح عامیانه به این لوزه، لوزه سوم گویند، چون در حلق دو لوزه اصلی وجود دارد و این قسمت از نسج لنفاوی که بعد از دو لوزه ذکر شده قرار دارد به نام لوزه سوم خوانده می‌شود.
*اغلب از پزشکان می‌شنویم که بچه لوزه سوم دارد، آیا این لوزه فقط در برخی از بچه‌ها وجود دارد؟
به طور کلی در تمامی افراد این لوزه‌ها وجود دارند، ولی ممکن است در بعضی از بچه‌ها این لوزه‌ها بزرگ‌تر از حد معمول شده باشند و به اصطلاح هیپرتروفی پیدا کرده باشد که البته در همه بچه‌ها این اتفاق نمی‌افتد.
*بزرگی لوزه سوم چه علایمی دارد؟ و چه مشکلاتی برای بیمار به جای می‌گذارد؟
علایم بزرگی لوزه سوم عبارتند از: 1- انسداد بینی (بیماران قادر نیستند از بینی به خوبی تنفس کنند). 2- سینوزیت‌های مکرر 3- تکلم تودماغی 4- مشکلات و ناراحتی‌های گوش از جمله اوتیت سروز یا التهاب سروزی گوش (این عارضه باعث می‌گردد هوا به گوش میانی خوب نرسد). بزرگی لوزه سوم اگر به موقع درمان نشود، باعث سینوزیت مزمن، عفونت گوش و انسداد راه هوایی، بد فرم شدن صورت و نامنظم رشد کردن دندان‌ها می‌شود.
*روش برخورد با کودکی که دچار بزرگی لوزه سوم است چگونه است؟ آیا خود به خود برطرف می‌شود؟
اگر با بزرگ شدن لوزه سوم این بچه‌ها دچار عوارضی شوند و یا اگر در حال ایجاد عوارضی باشند و بچه با ناراحتی‌های گوش مواجه شود یا به علت بزرگی لوزه‌ها کودک دچار سینوزیت‌های مکرر شود یا به علت بزرگی بسیار زیاد لوزه‌ها، انسداد راه‌های هوایی ایجاد گردد، در این گونه موارد باید عمل انجام شود. ولی در غیر این صورت معمولاً با افزایش سن خود به خود برطرف می‌شود و نیازی به انجام عمل جراحی نخواهد بود.
*منظور از برطرف شدن لوزه سوم که در جواب سوال قبل اشاره فرمودید چیست؟
معمولاً لوزه‌های سوم با افزایش سن کوچک‌تر می‌شوند. به علت این که لوزه سوم از یک نسج لنفاوی تشکیل شده است، از حدود 4 سالگی به بعد نسج لوزه تحلیل می رود. یکی از دلایلی که باعث می‌شود شکایت مریض کم شود این است که راه‌هایی هوایی و مسیر حلق و حنجره با افزایش سن بزرگ‌تر شده و در نتیجه لوزه سوم نسبت به این راه ها کوچک می‌شود. از طرفی خود لوزه‌ها هم به مرور زمان کوچک‌تر می‌شوند. بنابراین هم بزرگ شدن راه‌هوایی حلق و حنجره و هم کوچک شدن و باقی ماندن لوزه سوم در همان حالت اولیه هر دو موثر می‌باشند. گاهی ممکن است این گونه نباشد و به مرور زمان بهبودی حاصل نشود و حتی در افراد بزرگ‌تر و بچه‌های 12 و 14ساله هم، لوزه سوم ایجاد مشکلات و عوارضی کند. در نتیجه بهتر است حتما با اولین مشکل نسبت به درمان اقدام شود و والدین نبایستی در تمام موارد صبر کنند تا با افزایش سن مشکل بر طرف شد.
عدم درمان به موقع می‌تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد که برای سلامتی بچه مشکل‌ساز خواهد بود؛ به عنوان مثال اگر ضایعه ایجاد شده مربوط به گوش باشد باعث می‌گردد پرده گوش به داخل کشیده شده، عارضه‌ای به نام اوتیت سروز ایجاد شود. اگر چه با افزایش سن مشکل لوزه سوم حل می‌شود، ولی این عارضه (اوتیت سروز) برای بچه تا مدت‌ها ایجاد ناراحتی میکند یا در موارد دیگر در صورت عدم درمان لوزه سوم، ممکن است بچه دچار سینوزیت شود و در صورت ایجاد سینوزیت‌های مکرر صبر کردن صلاح نیست. بنابراین در صورت بروز عوارضی مانند سینوزیت، اوتیت سروز(عفونت گوش) و حتی عفونت غیرمیکروبی گوش و انسداد راه هوایی باید درمان سریعاً انجام شود. از موارد دیگر که حتما لازم است کودک تحت عمل جراحی قرار گیرد شک به بدخیمی می‌باشد. البته معمولاً لوزه سوم خوش خیم می‌باشد، ولی در مواردی هم ممکن است ضایعه بدخیمی داشته باشد. در حالت بدخیمی و اوتیت‌های مکرر و سینوزیت مزمن و انسداد راه تنفسی باید حتماً عمل جراحی انجام شود و صبر کردن به هیچ وجه جایز نیست.
ادامه دارد...
دکتر محمد صادقی - جراح متخصص گوش، حلق وبینی و حنجره
