اختلال خـُلقی یا بیماری عاطفی چیست؟  ( قسمت اول )

گروهی از ناراحتی ها و بیماری های روانی را اختلالات خلقی می گویند. تقریباً این نوع اختلالات و مشکلات روانی از شایعترین انواع ناراحتی های روانی است که در تمام سنین دیده می شود . این اختلالات روانی ممکن است از خفیف ترین شکل آن مثلاً یک نوع افسردگی خیلی ساده و جزئی و گذرا باشد یا از نوع حالت های خیلی شدید ، پیشرفته ، طولانی و عود کننده. این گروه از بیماری های روانی ممکن است با علت شناخته شده و معلوم عارض شود. مانند افسردگی های شدید به دنبال از دست دادن عزیزان یا اتفاقات ناگوار و یا ورشکستگی های مالی.

اختلالات خُـلقی شامل بیماری های زیر می باشد مانند:

 افسردگی (Depression) ، اضطراب (Anxiety ) ، اختلالات دو قطبی (Bipolar disorder)،  خـُلق متغیر و افسرده و یا شاد.

اصولاً خـُلق در افراد سالم و نرمال ، در حالت معمول و طبیعی قابل کنترل توسط خود فرد است  ولی چنانچه خُـلق توسط  شخص ، غیر قابل کنترل باشد تغییر خلق عارض می شود . اگر خلق بالاتر از حد متعادل برود حالت سرخوشی ، و اگر از حد متعادل پایین تر بیاید افسردگی عارض می شود . پس شخص عادی قادر به کنترل عواطف خود است ولی فرد بیمار، اختیار و کنترل بر عواطف خود ندارد.

البته ممکن است علائمی که در افزایش خلق یعنی حالات سرخوشی ، و علائمی که در کاهش خلق یا افسردگی ذکر شد در یک فرد ، در ادوار مختلف زندگی مشاهده شود که البته این دو گروه ، علائم هم زمان نمی باشند . ممکن است هر تعداد از علائم در دوره ای مخصوص به خود ، در فرد ظاهر شود یعنی تعدادی از علائم ، مربوط به بالا بودن خـُلق در حالت سرخوشی ، و گروهی از علائم مربوط به پایین بودن خلق یا حالت افسردگی در فرد مشاهده شود واگر در فردی این حالات به تناوب عارض شود و عود کننده باشد این حالت را اختلال خـُلقی دو قطبی – یا خـُلق ادواری می نامند که مرحله شدید آن را در گذشته "جنون ادواری" می گفتند .

میزان شیوع اختلالات خلقی

علت شناسی

انواع اختلالات خلقی یا بیماری های عاطفی:

الف : اختلالات خلقی از نوع دو قطبی که در گذشته آن را جنون ادواری می نامیدند.

ادامه دارد ...

در قسمت بعد به معرفی علائم مربوط به دوره ی افسردگی یا کاهش خُلق و دوره ی افزایش خلق خواهیم پرداخت.

علائم بیماری اختلال خـُلقی چیست ؟

اختلال خلقی یا بیماری عاطفی چیست؟  ( قسمت دوم )

در قسمت قبل به تعریف یکی از اختلالات خـُلقی یعنی خلق ادواری پرداختیم . اینک به معرفی علائم مربوط به دوره ی افسردگی یا کاهش خـُلق ، و دوره ی افزایش خُلق  می پردازیم.

ب : دوره افسردگی یا دوره کاهش خلق:

در 80% این بیماران اختلال خواب مشاهده می شود. ممکن است شب ها خیلی دیر و به سختی به خواب روند و صبح خیلی زودتر از حد معمول بیدار شوند و یا اگر زود بخوابند خیلی زود بیدار می شوند و دیگر نمی خوابند و یا اصولاً خواب پیوسته و آرام ندارند. ناآرامی و آشفتگی خواب و کابوس هم ممکن است دیده شود ، بخصوص اگر افسردگی اضطراب نیز وجود داشته باشد . اصولاً ناآرامی در خواب و کابوس شبانه بیشتر در اضطراب دیده می شود. بیماران افسرده ، کم اشتها و بی اشتها هستند . ممکن است کاهش وزن داشته باشند. این بیماران ، آرام ، ساکت ، گوشه گیر ، کم تحرک ، و نسبت به مسائل روزمره بی تفاوت هستند.

در بالغین ممکن است در برخی از بیماران به جای کاهش خواب و خوراک ، افزایش خواب و پرخوری مشاهده شود. یکی دیگر از علائم ، کاهش حافظه است ؛ همین طور اختلال در قضاوت و بینش . اصولاً دو سوم افراد افسرده ، به خودکشی فکر می کنند و تقریباً 10% تا 15% بیماران افسرده موفق به خودکشی می شوند. این بیماران در فاز شدید افسردگی ، در حقیقت حال و توان اقدام به خودکشی را ندارند گرچه تمایلات خودکشی را دارند و معمولاً وقتی بیماری حالش بهتر می شود و از کندی علائم حرکتی روانی بیرون می آید اقدام به خودکشی می نماید ، بخصوص اگر در این موقعیت ، بیمار تنها باشد ، لذا در این مواقع باید مراقبت بیشتری از او به عمل آید.

این بیماران علاوه بر افکار و تمایلات خودکشی ، افکار دیگرکشی نیز دارند به طوری که بیشتر افراد مورد علاقه شان را ممکن است بکشند. مثلاً ممکن است فرزندشان را بکشند به دلیل این که بعد از خودشان او زیردست دیگران نباشد ، یا حتی ممکن است همسرشان را بکشند. اینها معمولاً بعد از کشتن فرد مورد علاقه شان خودکشی می کنند. بیماران افسرده در مواقع شدید دچار اختلال شناختی می شوند و فراموشی کاذب و موقت پیدا می کنند که بعد از درمان و به دنبال بهبودی ، این حالات به کلی برطرف شده و هوشیاری شخص به طور چشمگیری به حالت طبیعی برمی گردد.

پس به طور خلاصه می توان علائم افسردگی را به شرح زیر برشمرد:

در این دوره برعکس افسردگی ، تمام فعالیت های حرکتی - روانی فرد مبتلا ، در جهت افزایش است . از نظر ظاهر،  برخلاف بیماران افسرده که کم تحرک و ساکت بودند این بیماران هیجان زده ، بی قرار، تحریک پذیر ، پرحرف ، فعال و پر جنب و جوش هستند. هر چند این تحرک و فعالیت و جوشش ممکن است نادرست و نابجا باشد . به طور خلاصه می توان علائمرا در این بیماران به شرح زیر بیان نمود:

1- افزایش فعالیت، هیجان زده و تحرک پذیر

3- در 75% بیماران ، اختلال درک به صورت هذیان و توهم دیده می شود. هذیان این بیماران ، هذیان "بزرگ منشی" می باشد یعنی اینها خودشان را از هر نظر برتر و بزرگتر می دانند و خود را یک شخصیت بزرگ مذهبی ، تاریخی  ، سیاسی ، حکومتی ، و یا دانشمندی والا و فهیم می دانند. ممکن است خودشان را به جای پیامبران و امامان بگذارند یا ممکن است بگویند از سوی خداوند مأموریت دارند و خودشان را با خدا مرتبط بدانند و بگویند از خداوند دستور می گیرند و برای اصلاح افراد جامعه و بشریت آمده اند .

4- هذیان گزند و آسیب : این هذیان ثانویه است و متعاقب هذیان بزرگ منشی است ؛ مثلاً چون چنین بیمارانی خودشان را فرد اول مملکت یا پیشوای یک جماعت و یا فرستاده خداوند می دانند ، تصورمی کنند که دشمن می خواهد به آنها گزند و آسیب برسد و فکر می کنند که نقشه قتل و از بین بردن آنها را می کشند.

5- پرش افکار: این افراد پرش افکار دارند . یعنی وقتی صحبت می کنند ، هنوز جمله را تمام نکرده و مقصود خود را بیان ننموده ، موضوع دیگری را  شروع می کنند که ربطی با هم ندارد. یعنی در حقیقت از این شاخه به آن شاخه می پرند.

6- پرحرفی یا آبشار سخن: این بیماران برخلاف بیماران افسرده که حال و توان صحبت کردن ندارند ، پرحرف و وِرّاج هستند و مرتب صحبت می کنند و به اصطلاح متکلم وحده می شوند.

7- این افراد از نظر جهت یابی و حافظه مشکلی ندارند البته ممکن است با آگاهی ، جواب نادرست بدهند.

8- اختلال رفتار: در این بیماران اختلال رفتار زیاد مشاهده می شود و رفتارهای تحریک پذیر دارند . ممکن است حالت حمله و تهاجم به خود بگیرند و برای افراد خانواده خود و اطرافیان و جامعه مشکل ساز باشند.

9- قضاوت و بینش : بیماران با خلق بالا نمی توانند درست قضاوت کنند. این بیماران در این مرحله بخشنده و سخاوتمند و ولخرج می شوند ؛ اموال خود را بذل و بخشش می نمایند و یا ممکن است دست به انجام معاملاتی بزنند که به ضرر خود و خانواده شان بشود. مثلاً ممکن است ماشین خود یا ملک خود را به قیمت بسیار ناچیزی بفروشند . البته باید دانست از نظر قانونی انجام این نوع معاملات باطل است و از نظر پزشکی قانونی ، این افراد در این دوره از  بیماری ممنوع المعامله می باشند و به قیم نیازمند هستند، چون که بیمار در این مرحله بینش ندارد و انجام معاملات از روی بینش و عقل و منطق نیست.

ارتباطات خانوادگی و تأثیر آن بر بهداشت روان ( قسمت اول )

کاربر محترم این مطلب  در دو قسمت ارائه می گردد.

ارتباط و اجزای آن

1-     پیام دهنده

2-     پیام گیرنده

3-     پیام

4-     وسیله ی انتقال پیام

پیام دهنده

پیام

بنابر عقیده ی آیزرر سه عامل در ایجاد ارتباط وجود دارد:فرستنده ی پیام که باید پیامی را بفرستد، پیام که به صورت کلامی یا غیر کلامی از جانب فرستنده ارسال می گردد وگیرنده ی پیام که پیام فرستاده شده را دریافت  می کند و مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

اعضای یک خانواده، ارتباطات خود را با یکدیگر به دو شیوه ی کلامی (VERBAL) و غیر کلامی (NONVERBAL) برقرار می کنند. در جریان استفاده از این دو شیوه است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بخش عمده ای از اختلالات ، آموزش و انتقال داده می شوند و باعث تنزل سطح سلامت روان می گردند. پاره ای از این اختلالات نتیجه ی مستقیم استفاده از ابزارهای ارتباطی مخدوش و پاره ای دیگر، عوارض غیرمستقیم این گونه ارتباطات اند. بنابراین هدف عمده ی این بحث، بررسی ابعاد مختلف آسیب شناسی ارتباطات کلامی و غیر کلامی بین اعضای خانواده است.

پیام و انواع آن

پیام کلامی می تواند به شکل های مختلف مخدوش باشد: مثلاً همراه با صدای لرزان باشد ، با لکنت  همراه باشد، خیلی بلند یا خیلی آرام باشد ، سریع یا خیلی شمرده باشد، یا همراه با کلمات خشن ، تند ، زننده و اصطلاحات نامعقول باشد. همچنین کلام پیام دهنده می تواند اثر نامناسب داشته باشد یا اصلاً اثر و نفوذ چندانی نداشته باشد. به همین ترتیب پیام های غیر کلامی نیز می تواند به اشکال مختلف مخدوش باشد و  محتوای پیام را آسیب زا نماید. مثلاً حرکات سر در هنگام ارسال پیام نامناسب باشد، چهره ی فرد غمگین و گرفته باشد، نگاه ها رنج آور باشد، نگاه به موقع و درست نباشد، هنگام گفت و گو اصلاً ارتباط چشمی برقرار نشود، از حرکت های دست به طور نامناسب یا زیاد استفاده شود یا فاصله ی فرد پیام دهنده با گیرنده ی پیام، معقول و مناسب نباشد.

از آن جا که گیرنده ی  پیام، انسانی با خصوصیات فردی ویژه، احساسات، ادراکات و توقعات خاص خود است، نوع پیام و نحوه ی ارسال آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و  استنباط ها و نتیجه گیری هایی می کند که می تواند بر فرایند رشد، خود پندارهSelf-Concept ( تصور هرکس از خود ) ، عزت نفس و اعتماد به نفس  او تأثیر گذار باشد. بنابر عقیده ی آیزرر، گیرنده ی پیام، پیام ارسال شده را با توجه به خصوصیات فردی، احساسات، ادراکات، توقعات، انگیزه ها و زمینه های قبلی تجزیه و تحلیل می کند و به استنتاج آن می پردازد؛ لذا گاهی اوقات بر اثر عوامل فوق، برداشتِ گیرنده از پیام دریافت شده ، با هدف فرستنده متفاوت است.

به این ترتیب پیام هایی که در بر دارنده ی توهین، تحقیر، توبیخ ، سرزنش ، و القا کننده ی نقاط ضعف و ناتوانی اند، در فرد ایجاد خود پنداره ی منفی، عزت نفس و اعتماد به نفس  پایین می کنند. به عنوان مثال: وقتی که پدری خطاب به فرزندش می گوید: « تو هیچ وقت کاری را درست انجام نمی دهی»، این پیام حاوی ناتوانی فرزند برای همیشه و در همه ی امور است. تجزیه و تحلیل این پیام توسط فرزند می تواند منتهی به این نتیجه گیری شود که : «من آدم ناتوان و نالایقی هستم و هیچ وقت نمی توانم یک کار را درست و کامل انجام دهم.» تأثیر این پیام در درازمدت می تواند ایجاد تصویری منفی از کودک برای خودش، خودارزیابی پایین و ناتوانی در انجام امور ، در موقعیت های خاص باشد. همین پیام ممکن است بدون استفاده از زبان و کلام ، و صرفاً با حرکات سر و صورت و چهره ی پدر ارسال شود.

هنگامی که یک زن در مواجهه با ضعف یا کم کاری شوهر در یک مورد، چهره اش را درهم می کشد و با تکان دادن سر می گوید: « به تو هم  می گویند مرد ؟!» به گونه ای القائات فوق را در بر دارد. نمونه ی این گونه پیام ها می تواند در سه دسته ی ارتباطات درون خانوادگی به طور مکرر ارسال و دریافت شوند. ارتباطات درون خانوادگی معولاً شامل ارتباطوالدین با یکدیگر، والدین با فرزندان و فرزندان با یکدیگر است که هر یک از محورهای مخدوش فوق در نحوه ی ارسال پیام می تواند آسیب زا گردد و علاوه بر تأثیرات فردی و شخصیتی، روابط عاطفی نظام درون خانواده و بین اعضا را مختل نماید. این آشفتگی ارتباط گاهی چنان دامنه دار و گسترده و درازمدت می شود که یا به طور کلی ارتباط بین بعضی از اعضا را قطع می کند( مثلاً زن و شوهر سال ها با یکدیگر زندگی می کنند ولی در واقع نوعی طلاق  روانی بین آنها حاکم است ) یا اگر ارتباطی هم وجود داشته باشد، همراه با ملامت، سرزنش ، تحقیر و حرف های توهین آمیز و نیش دار است.

 بنابر عقیده ی «ستیر»در تمام خانواده های آشفته  : 

ارزش خود ( عزت نفس ) پایین است، ارتباط غیرمستقیم، مبهم و نادرست است. قواعد ( نظام خانوادگی و شیوه هایی که برای بیان احساسات و اعمال به کار می رود) خشک و بی روح و ناسازگار و یکنواخت اند و پیوند با اجتماع بر اساس ترس و آرام کردن خشم  و سرزنش است. در حالی که درخانواده های سرزنده و بالنده:

سطح ارزشِ خود بالاست. ارتباط ، مستقیم واضح، صریح و صمیمانه است. قواعد قابل انعطاف، انسانی، مقتضی و دستخوش تغییر است و پیوند با اجتماع  نیز باز و امیدبخش است.

ارتباط کلامی به اعتباری می تواند به سه شکل زیر باشد:

2-      کلام غیرمستقیم ، نارسا و پیچیده

3-      کلام دروغ

هر چه کلام غیر مستقیم تر، نارساتر، پیچیده تر و آمیخته با دروغ باشد، درک آن مشکل تر و میزان آسیب زایی آن بیشتر است. مشکل دیگری که در ارتباط کلامی بین اعضای خانواده می تواند روابط درست را مختل نماید، استفاده از واسطه ها یا میانجی ها در برقراری ارتباط است. این واسطه ها عبارت اند از:

الف) افراد دیگر (مثلاً پدر به جای گفت و گوی مستقیم با همسرش ، به فرزند خود می گوید: « به مادرت بگو که ...»

ب ) استفاده از پیام گیر و ضبط صوت

ج) استفاده از کنایه ها، استعاره ها و ضرب المثل ها ( مثلاً شوهر به جای استفاده از نام همسر، از نام فرزند یا برادر همسر برای صدا کردن او استفاده می کند )

موانع یا علل عدم استفاده از زبان رسا، مستقیم و قابل فهم عبارت اند از:

1-      عادت نکردن ( یادگیری غلط)

2-      باورهای غلط

3-      تکبر و غرور

4-      ترس

5-      شرم و حجب و حیای نامعقول

هر یک از علت های یاد شده اگر مانع استفاده ی درست از زبان در ارتباط شود، فرایند رابطه را دچار مشکل می کند و موجب بروز اختلال می گردد.

یادگیری های غلط در استفاده از ارتباط زبانی یا عادت نکردن به ارتباط زبانی مناسب یکی از علت های اصلی در مخدوش شدن ارتباط کلامی است که عدم عادت به استفاده ی مناسب از آن، حداقل آسیبی که وارد می کند، محدود کردن روابط عاطفی گرم و سازنده بین اعضای خانواده است. گاهی باورهای غلط فرهنگی مانع کاربرد زبان ارتباطی مناسب است، باورهایی مانند: « زن ذلیل شدن، مرد ذلیل شدن، سوء استفاده کردن، حریف شدن، خود را گم کردن و ...» . گاهی تکبر و غرور باعث می شود اعضای خانواده در ارتباط کلامی خود از به کار بردن کلمات صمیمانه و آمیخته به عنصر عاطفی خودداری نمایند.

ترس از تنبیه  یا تحقیر شدن، مخصوصاً در ارتباط کلامی فرزندان با والدین، یکی از علت های صحبت نکردن یا بیان نکردن مشکلات یا خواسته ها در روابط است که این امر گاهی علت اصلی دروغ گفتن نیز می باشد. یکی دیگر از علل عدم استفاده از زبان مناسب در ارتباط کلامی، شرم و حجب نابجاست که این امر نیز، هم کاربرد کلمات و جملات عاطفی صمیمانه را مانع می شود و هم در بیان بسیاری از خواست ها و نیازها ایجاد سد می کند.

ادامه دارد ...

نقش ارتباط کلامی و غیر کلامی در ایجاد اختلالات رفتاری و روانی

ارتباط خانوادگی و تأثیر آن بر بهداشت روان ( قسمت دوم )

در قسمت قبل به ارتباطات خانوادگی و تأثیر آن بر بهداشت روان پرداختیم. اینک در ادامه می خوانیم...

بسیاری از اختلالات رفتاری و روانی، ناشی از نوع ارتباطات غلط کلامی و غیرکلامی در درون نظام خانواده است. در این بخش تعدادی از این اختلالات که به طور مستقیم یا غیرمستقیم، پیامد این گونه ارتباطات است، مورد بررسی قرار می گیرد.

1- دروغ گویی:

شایع ترین و بارزترین اختلال در درون نظام خانواده که بین اعضا ، ایجاد عدم اعتماد و اطمینان می کند، دروغ گویی است. این عمل با نتیجه ی مستقیم یادگیری توسط سایر اعضای خانواده است یا نتیجه ی ترس و شرم و حجب و حیا یا به خاطر تکبر و غروری است که معمولاً بزرگ ترها نسبت به یکدیگر یا نسبت به اعضای کوچک تر خانواده دارند.

2- اختلالات گفتاری:

اختلالات گفتاری دسته ای از اختلالات هستند که به نحوی در بیان و درک گفتار ایجاد مشکل می نمایند. شایع ترین آن ها لکنت زبان است. اگر در ایجاد اختلال لکنت ، شیوه های ارتباطی نقش قاطع و تعیین کننده ای ندارند، اما در بروز و تشدید آن تأثیر بسزایی دارند. نحوه ی برخورد با لکنت فرد مبتلا توسط سایر اعضا، مثلاً تکرار کلام به صورت تقلید از فرد مبتلا یا مسخره کردن او در جمع به اشکال مختلف، نه تنها مشکل گفتاری را تشدید می کند، بلکه عزت نفس و اعتماد به نفس فرد مبتلا را کاهش می دهد.

3- اختلالات تیک:

اختلالات تیک به حرکت یا ایجاد اصوات غیرارادی، ناگهانی، سریع، ناموزون و حرکت کلیشه ای مداوم بدن، اطلاق می شود. اختلال تیک به دو صورت گذرا و مزمن تقسیم می شود و هر کدام شامل تیک صوتی و حرکتی است.

نحوه ی برخورد کلامی یا تقلید رفتارهای فرد مبتلا به تیک یا مسخره کردن حرکات او هم در مورد تیک های صوتی ، و هم در مورد تیک های حرکتی، به شدت ، اختلال تیک را افزایش داده، فرآیند بهبودی را به تأخیر می اندازد.

4- بی اختیاری ادرار:

مشکل بی اختیاری ادرار یا شب ادراری یکی از مشکلات شایع دوران کودکی است. امروزه مشخص گردیده که مسائل و مشکلات گذرا و دیرپای درون خانواده علاوه بر نقشی که در بروز و پدیدآیی این اختلال دارند، در تشدید و تداوم آن نقشی اساسی تر و جدی تر خواهند داشت. آموزش های غلط کلامی در مورد کنترل ادرار، تذکرهای نابجا و سخت گیری های بی مورد از جلمه علل روانی – اجتماعی بی اختیاری ادرارند. علاوه بر آن، بیان مشکل بی اختیاری در بین اعضای خانواده و سایر افراد، دادن القاب و اسامی خاص به کودکان مبتلا و هر گونه تحقیر و تنبیه کلامی که در مورد فرد مبتلا به این اختلال اعمال می شود، در کاهش اعتماد به نفس و ارزش خود تأثیر می گذارد ، و دامنه و طول مدت بی اختیاری را افزایش می دهد.

5- اختلالات اضطرابی:

اختلالات اضطرابی به شکل های مختلف از جمله اضطراب منتشر، اضطراب جدایی، ترس های مرضی، وسواس فکری و عملی بروز می کنند که یکی از علل مهم اضطراب، مخصوصاً در مورد ترس های غیرمنطقی و وسواس، عامل یادگیری است. نوع کلامی که توسط والدین و بزرگ ترها در مواجهه با موقعیت های خاص مثل: مواجه شدن با یک حشره، حیوان یا رعد و برق و امثال آن به کار برده می شود یا رفتارهای غیرکلامی که بروز داده می شوند، در ایجاد ترس های مرضی یا غیر منطقی نقش اساسی دارند. رفتارهای کلامی و غیرکلامی در مورد نظافت، نظم و ترتیب، شست و شو، آداب و رسوم و امثال آن توسط اطرافیان، زمینه ساز و تشدید کننده ی وسواس های فکری و عملی اند. رفتارهای تهدید آمیز والدین نسبت به یکدیگر، تهدید والدین برای جدایی و طلاق، گفت و گوی مداوم درباره ی مسائل بیمناک و هراس آور، ژست های ترسناک گرفتن، بیان ترس و شیوه ی ابراز آن، تنبیه های کلامی خطرناک و ... در ایجاد و تشدید اضطراب جدایی، اضطراب منتشر و ترس های دوران کودکی بسیار مؤثرند.

6- رفتارهای کلیشه ای و عادتی:

رفتارهای عادتی یا کلیشه ای مثل ناخن جویدن، دسته ی دیگری از اختلالات اند که نوع ارتباط کلامی یا غیرکلامی اطرافیان در تشدید و حتی پدید آوردن پاره ای از آنها نقش دارند. به عنوان مثال ناخن جویدن می تواند ناشی از رفتار غیر کلامی یکی از اعضای خانواده در مواجهه با یک حالت هیجانی باشد که از طریق مشاهده و انتقال آن، یکی دیگر از اعضا را نیز مبتلا می سازد.

7- کودک آزاری:

ساده ترین و در عین حال گسترده ترین عوارض ارتباط های کلامی و غیر کلامی نامناسب در پدیده ی کودک آزاری مشاهده می شود. اگر کودک آزاری را طیف دامنه داری از غفلت و بی توجهی تا آزار جسمی، جنسی و حتی قتل تعریف کنیم، رفتارهای ارتباطی اطرافیان، مخصوصاً والدین، خواهران و برادران بزرگ تر در اعمال آن جایگاه ویژه ای دارد. استفاده از عبارت های تهدید کننده، تحقیر کننده و کاربرد جملاتی که در آن ها به نوعی تمامیت شخصی یا شخصیتی کودک مورد خطاب واقع می شود. سندرم ( syndromeنشانگان ، تعدادی خصوصیات ، رویدادها یا رفتارها که به نظر می رسد با هم دیده می شوند یا به نحوی وابسته و هماهنگ هستند ) کودک آزاری را ایجاد و تشدید می کند. کودکی که از این اختلال و سندرم رنج می برد، معمولاً خودپنداره ( تصور هر کس از خود ) و عزت نفس پایینی دارد. احساس ترس، گوشه گیری، افسردگی، درماندگی آموخته شده، اضطراب و اختلالات خواب از دیگر عوارض کودک آزاری است.

8- ناهنجاری های جنسی:

در پدید آمدن تداوم ناهنجاری های جنسی، در کودکان و نوجوانان، مخصوصاً گرایش های جنسی زودرس و حتی بلوغ جنسی زودرس، ارتباطات کلامی و غیرکلامی افراد بزرگسال تأثیر انکار ناپذیری دارد. به کار بردن اصطلاحات و عبارات تحریک آمیز نسبت به کودک یا در مقابل کودک، استفاده از اشاره ها و استعاره ها و لطیفه های تحریک آمیز ، رفتارهای تحریک کننده ی بدنی و انجام رفتارهای جنسی هر چند خفیف و ظریف ، از جمله ارتباط های کلامی و غیرکلامی مؤثر بر ناهنجارهای جنسی در کودکان و نوجوانان به شمار می آیند.

9 - اختلال سلوک

اختلال سلوک عبارت است از الگوی رفتاری مداومِ مقاوم که در آن حقوق اساسی دیگران یا هنجارهای اجتماعی و اصول عمده ی متناسب با سن زیر پا گذاشته می شود.

خطر ابتلا به اختلال سلوک در کودکانی که یکی از والدین حقیقی یا والد خوانده ی آنها به اختلال شخصیت ضد اجتماعی مبتلاست یا یکی از برادران یا خواهران آنها مبتلا به اختلال سلوک است، بیشتر است. این اختلال همچنین در کودکانی که والدین آنها وابستگی به الکل، اختلالات خلقی، اسکیزوفزنی یا اختلال بیش فعالی همراه با عدم توجه یا اختلال سلوک داشته اند، شایع تر است. صرفنظر از تأثیرات وراثتی والدین بر کودکان که در این اختلال گزارش شده، بخش عمده ای از رفتارهای ضداجتماعی و مرتبط با اختلال سلوک و بزهکاری، ناشی از آموزش توسط پیام های کلامی و غیر کلامی والدین، خواهران و برادران است.

10 - اختلال گستاخی ( لجبازی) یا بی اعتنایی مقابله ای:

این اختلال عبارت است از:

اختلال بی اعتنایی مقابله ای در خانواده هایی که حداقل یکی از والدین سابقه ی ابتلا به اختلال خلقی، اختلال بی اعتنایی مقابله ای، اختلال سلوک، اختلال شخصیت ضداجتماعی یا اختلال مربوط به مواد دارد، شایع تر است. کودکانی که مادران آنها از اختلال افسردگی رنج می برند بیشتر به رفتار مقابله ای مبتلا می شوند. ضمن توجه به تأثیرات وراثتی در بروز و پدید آیی این اختلال (بی اعتنایی مقابله ای) ، رفتارهای ارتباطی والدین مبتلا به اختلالات خلقی و سلوکی ، شخصیت ضداجتماعی یا اختلال مربوط به مواد و افسردگی نیز جایگاه ویژه ای دارد. اگر رفتارهای کلامی و غیرکلامی والدین مبتلا به اختلالات فوق را که در برگیرنده ی پیام های ضداجتماعی، بزهکارانه و ناتوانی در ابراز مناسب عاطفه و هیجان است، در نظر بگیریم ، هر یک به نوعی در ارسال پیام های نامناسب و حتی متضاد که گمراه کننده یا گیج کننده و گاهی عاری از محبت و دلبستگی است، دخالت دارند که به گونه ای در ایجاد اختلال لجبازی یا بی اعتنایی مقابله ای نمودار می شوند.

بررسی دقیق تر سبب شناسی در مورد اختلالات، مخصوصاً اختلالات دوران کودکی نشان می دهدکه ارتباط های کلامی و غیر کلامی اعضای خانواده، مخصوصاً والدین در سال های اولیه ی کودکی، در شکل گیری و تداوم این اختلالات نقشی کلیدی داشته، گاهی علت اصلی در عدم بهبودی یک اختلال می باشد. علاوه بر اختلال های شناخته شده که پیام های کلامی و غیر کلامی در آنها نقش دارند، بسیاری از مشکلات زودگذر و پایدار ارتباطی بین اعضا نیز هیچ دلیل واضح دیگری جز مخدوش بودن پیام های ارتباطی ندارند. احساس کسالت و کدورت از یکدیگر، قهر کردن، بی حوصلگی در تحمل یکدیگر، ناتوانی در ابراز عواطف عمیق نسبت به یکدیگر، ناتوانی در بلند خندیدن، نق زدن، غر زدن، لجبازی کردن، عواطف دوگانه ی عشق و نفرت نسبت به یکدیگر داشتن، حسادت و افکار آلوده به انتقام و .. از جمله ی این گونه مشکلات هستند.

غمگینی ها و افسردگی و شیوه های مواجهه با آن

چگونه می توانید بر افسردگی غلبه کنید؟

تفریباً همه افراد در طول زندگی خود چنین احساساتی را تجربه می کنند ؛ اگر شما هم اکنون در چنین شرایطی هستید راهکارهای زیر به شما کمک می کند تا بر این احساسات غلبه کنید.

از رختخواب خارج شوید

یکی از کارهای مهمی که می توانید انجام دهید صبح بیدار شدن در موعد مشخص است (حتی در تعطیلات پایان هفته). ترجیحاً ساعت 7 صبح یا زودتر پیشنهاد می شود. داشتنِ «نظم» به کارکرد طبیعی بدن شما کمک می کند و در نتیجه احساس های بهنجاری خواهید داشت.

نور

نور به بهتر شدن کارکرد بدن کمک می کند. بنابراین به محض بیدار شدن خود را در معرض نور قرار دهید. پرده ها را به کناری بزنید تا نور بیشتری به درون خانه بتابد. از آن بهتر هر چه سریعتر از منزل خارج شوید و در معرض تابش نور خورشید قرار گیرید.

حرکت

فعال باشید، اکسیژن جذب کنید! به این معنی که برخیزید و به مدت 5 الی 10 دقیقه در اتاق راه بروید و در صورت امکان دوچرخه سواری کنید. ورزش ملایم به جریان خون کمک می کند ، اکسیژن بیشتری را به بدنتان (به ویژه مغز) می رساند و هشیاری و سرزندگی را در شما بهتر می کند.

صبحانه

صبحانه خود را با پروتئین ( تخم مرغ  ، کره ، بادام زمینی  ، آجیل  ، پنیر) شروع کنید. هنگامی که بیدار می شوید اندام های بدن شما جهت تأمین نیروی لازم آماده جذب غذا و به ویژه پروتئین هاست. برای متعادل کردن وعده های غذایی اصلی تان یک عدد پرتقال یا سایر میوه های تازه و نیز حبوبات یا نان گندم را نیز به رژیم غذایی تان اضافه کنید.

با کسی صحبت کنید

یکی از سریع ترین راه ها برای مبارزه با افسردگی  ایجاد ارتباط با دیگران است. نباید فکر کنید که به هنگام افسردگی باید از دیگران دوری کرد. بنابراین مسئله را برای خود آسان بگیرید. با کسی که دوستش دارید در مورد موضوعی لذت بخش صحبت کنید. وقتی با کسی صمیمی می شوید هرگز بر پایه فرضیه های پیش ساخته خود نتیجه گیری نکنید. شما احساسات و افکار طرف مقابل را به خوبی نمی شناسید. یک رابطه سالم همه جوانب را می سنجد. اگر احساس کردید به کمک فرد دیگری احتیاج دارید از وی کمک بگیرید.

در صورتی که نتوانستید مسائل خود را با طرف مقابل به شیوه ای صحیح حل کنید حتماً از فردی مثل مشاور ، والدین، افراد با تجربه دیگر و افراد قابل اعتماد کمک بخواهید. یک رابطه سالم از تقاضای کمک نمی هراسد.

به خاطر بسپارید همیشه پایان گفتگوها حل کامل مسئله نیست. خود را برای پایان ناموافق و یا بینابین آماده کنید. یک رابطه سالم ، پیروی کورکورانه و یا توافق کامل را طلب نمی کند.

از دیگران خرده نگیرید. البته شما نمی توانید هر چیز و هر کس را بپذیرید ولی در عین حال خرده گیر هم نباشید. این کار از انرژی های شما می کاهد. مطالعات نشان می دهد هر چه بیشتر خوبی های دیگران را ببینید و کشف کنید، روابط بهتری برقرار خواهید نمود. رابطه سالم با سوء تفاهم و زخم های گذشته ارتباطی ندارد.

به خاطر بسپارید هدف از گفتگو، پیروز شدن هر دو نفر است. ارتباط سالم بر مبنای برنده و بازنده استوار نیست. یک رابطه سالم دارای دو برنده است که هر یک با کمک دیگری به دنبال پاسخ مسئله می گردد.

شما قادرید ارتباط خود را قطع کنید ، می توانید خود را از یک رابطه بیرون بکشید و به ارتباط خود پایان دهید. مطالعات نشان می دهد اگرچه در یک ارتباط مؤثر «وفاداری» اصل مهمی است اما یک ارتباط سالم  به اکنون می اندیشد نه امیدواری نسبت به یک ایده آل احتمالی در آینده.

 محبت  و صمیمیت خود را نشان دهید

صمیمیت نقش بسیار مهمی در ارتباطات بین فردی دارد. یک رابطه سالم ، احساسات صمیمانه و دوستانه را می طلبد.

تعادل زندگی خود را حفظ کنید

در همه امور تعادل خود را حفظ کنید و به هر یک از افراد و مسائل زندگی خود سهم مناسبی را اختصاص دهید. یک رابطه سالم وابستگی های شدید و عادت گونه را نمی پذیرد.

به خود فرصت دهید

 دوست  شدن و ایجاد یک رابطه سالم ، یکباره اتفاق نمی افتد. به خصوص وقتی در محیطی جدید مثل دانشگاه و خوابگاه قرار می گیرید، نزدیک شدن به افراد جدید کمی دشوار به نظر می رسد. ولی به خاطر بسپارید آشنا شدن با افراد کمی طول می کشد ایجاد یک رابطه سالم نیاز به زمان دارد.

خودتان باشید

اگر بتوانید در برخوردهایتان خودتان باشید و نقش بازی نکنید بسیار دلچسب تر و مقبول تر خواهید بود. چنانچه خود را زیر نقاب پنهان کنید بالاخره دیر یا زود خود واقعی تان آشکار خواهد شد و به روابط شما لطمه خواهد زد. یک رابطه سالم با انسان های واقعی ساخته می شود نه با تصورات

ویژه نامه شهادت امام حسن مجتبی با بیش از 100 مطلب
ادرس جدید سایت
کپسولهای ترک اعتیاد، بلای جان معتادان
کتامین
روشهای نوین ترک سیگار
[عناوین آرشیوشده]