انواع کم خونی
عارضه کم خونی زمانی بروز می کند که خون فاقد هموگلوبین کافی باشد. هموگلوبین در حمل اکسیژن از ریه‌ها به تمام اندام‌های بدن، به گلبول‌های قرمز خون کمک می کند.
کم خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام به دلایل مختلفی بروز می کنند که به اختصار در ذیل معرفی شده‌اند:
1- کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA):
این نوع کم خونی از شایع ترین انواع این بیماری است. فقر آهن زمانی بروز می کند که بدن فاقد آهن کافی است. بدن برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد. این حالت معمولاً در اثر از دست دادن خون، به دلیل مشکلاتی همچون عادت ماهانه طولانی و سنگین، زخم‌های داخلی، پولیپ‌های روده یا سرطان روده بروز می کند. همچنین، رژیم غذایی فاقد آهن کافی می تواند منجر به بروز این حالت شود.
در بارداری نیز عدم وجود آهن کافی برای مادر و جنین موجب کم خونی از نوع فقر آهن می شود. بدن می تواند با مصرف مواد غذایی مانند گوشت قرمز، جگر، قلوه ، ماهی، زرده تخم مرغ ، سبزی های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری ، اسفناج و حبوبات ؛ مثل عدس و لوبیا، هم چنین میوه های خشک ( برگه ها) به خصوص برگه زرد آلو و دانه های روغنی.آهن مورد نیاز خود را به دست آورد.
2- کم خونی مگالوبلاستیک یا فقر ویتامین:
این نوع کم خونی معمولاً در اثر کمبود فولیک اسید یا ویتامین B12 بروز می کند. این ویتامین‌ها در سالم نگه داشتن خون یا سیستم عصبی به بدن کمک می کنند. در این نوع کم خونی، بدن گلبول‌های قرمز خونی تولید می کند که نمی توانند اکسیژن را به خوبی تحویل دهند.
قرص‌های اسید فولیک می توانند این نوع کم خونی را درمان کنند. فولیک اسید را همچنین می توان از مصرف دانه‌ها و حبوبات، مرکبات و آب میوه‌ها، سبوس گندم و سایر غلات، سبزیجات برگ سبز تیره، گوشت طیور و جگر به دست آورد.
گاهی اوقات ممکن است متخصص نتواند تشخیص دهد که علت این بیماری، کمبود ویتامین B12 است. این حالت معمولاً در افراد مبتلا به کم خونی وخیم بروز می کند که در حقیقت نوعی بیماری خود ایمنی است. عدم دریافت ویتامین B12کافی می تواند موجب کرختی و بی حسی دست‌ها و پاها، مشکلات در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مشکلات بینایی شود. نوع درمان بستگی به عامل مولد بیماری دارد، اما به هر حال مصرف ویتامین B12 ضروری است.
3- بیماری‌های نهفته:
بیماری‌های خاصی وجود دارند که می توانند به توانایی بدن در تولید گلبول‌های قرمز خون، آسیب برسانند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می شوند، در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند. کلیه‌های این بیماران قادر به ترشح هورمون های کافی برای تولید گلبول‌های خونی نیست و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می دهند.
4- بیماری‌های خونی ارثی:
اگر در خانواده ای سابقه بیماری خونی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر نیز افزایش می یابد. یکی از امراض خونی ارثی، کم خونی از نوع گلبول‌های داسی شکل است.
در این نوع، به جای تولید گلبول‌های قرمز طبیعی که به راحتی درون رگ‌های خونی حرکت می کنند، گلبول‌های داسی شکلی ساخته می شوند که حرکت سختی داشته و دارای لبه‌های خمیده هستند. این گلبول‌ها نمی توانند در رگ‌های خونی ظریف به آسانی حرکت کنند و در نتیجه مسیر رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می کنند. بدن گلبول‌های قرمز داسی شکل را نابود می کند، اما نمی تواند با سرعت کافی انواع طبیعی و سالم جدید را تولید کند. این امر موجب بروز کم خونی می شود.
نوع دیگری از کم خونی ارثی، تالاسمی است. تالاسمی زمانی بروز می کند که بدن ژن‌های ویژه‌ای را از دست می دهد و یا ژن‌های غیر طبیعی از والدین به کودک ارث می رسد که در نحوه تولید هموگلوبین، تأثیر منفی می گذارند.
5- کم خونی آپلاستیک:
نوع نادری از کم خونی است و زمانی بروز می کند که بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی کند. از آنجا که این امر بر گلبول‌های سفید نیز تأثیر می گذارد، خطر عفونت‌ها و خونریزی‌های غیر قابل توقف افزایش می یابد. این حالت، دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:
الف - روشهای درمانی سرطان‌ها (پرتو درمانی و شیمی درمانی)
ب- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی (مانند مواد مورد استفاده در برخی حشره کش‌ها، رنگ و پاک کننده‌ها و شوینده‌های خانگی)
پ ـ برخی داروها (مانند داروهای مخصوص درمان روماتیسم مفصلی)
ت- بیماری‌های خود ایمنی (مانند لوپوس)
ث - عفونت‌های ویروسی که بر تراکم استخوانی تأثیر می گذارند.
