تست سنجش تراکم استخوان
خانم دکتر زهره حمیدی، سرپرست کلینیک پوکی استخوان و سنجش تراکم استخوان، درباره نحوه انجام تست سنجش تراکم استخوان توضیح می دهند:
آیا تمام نواحی بدن را می توانیم با این روش چک کنیم؟
خیر، تست سنجش تراکم استخوان تمام بدن را چک نمی کند و معمولاً برای سنجش تراکم استخوان در ناحیه ی کمر و لگن به کار می رود، به طوری که سر استخوان ران و از مهره اول تا چهارم کمر تست می شود.
بقیه نواحی بدن چطور؟
کلاً اگر در یکی از این نواحی، پوکی استخوان وجود داشته باشد، ما فرد را بیمار می دانیم، مخصوصاً اینکه شکستگی‌های نگران کننده بیشتر در این دو ناحیه است. ولی اگر کسی در این دو ناحیه پوکی نداشته باشد، نرمال به حساب می آید.
اگر کسی در ناحیه مچ دست یا پاشنه ی پا شکستگی داشت، چطور؟
البته دستگاه‌های دیگری هم هستند که به طور اختصاصی برای تشخیص پوکی استخوان نواحی دیگر مثل مچ دست یا پاشنه ی پا به کار می روند، ولی این دستگاه‌ها برای تشخیص صددرصد نیستند.
شما گفتید سن ابتلا به پوکی استخوان بالای 65 سال در نظر گرفته شده، اما با وجود عوامل خطری که به آنها اشاره کردید، می توانیم بگوییم این سن در حال کاهش است؟
در مورد اینکه سن پوکی استخوان کاهش پیدا کرده یا نه، دلیلی نداریم، ولی می توانیم بگوییم که بعضی از این عوامل خطر در کشور ما بیشتر هستند، مثل کمبود ویتامین D که در حال حاضر80 درصد مردم در کشور ما از کمبود این ویتامین رنج می برند.
با این حال بنیاد بین‌المللی پوکی استخوان، یک پرسشنامه یک دقیقه‌ای دارد و در واقع مردم خود‌سنجی می کنند و با نشان دادن این فرم به پزشک خود مشخص می شود که باید تست تراکم استخوان بدهند یا نه. اما نکته تلخ این است که در واقع جامعه جوان ما که 45 درصد جمعیت را تشکیل می دهد، با وجود این عوامل خطر، به طرف پوکی استخوان پیش می روند.
این تصور وجود دارد که خانم‌ها بیشتر از آقایان در معرض این عوامل خطر و در نتیجه پوکی استخوان هستند. اینطور نیست؟
بله، در همه جای دنیا این بیماری در خانم‌ها بیشتر است. چون در خانم‌ها نه تنها عوامل خطر عمومی، بلکه کاهش سطح هورمون‌های جنسی در یائسگی، باعث کاهش تراکم استخوان می شود. پس انتظار داریم که خانم‌ها زودتر به این بیماری برسند تا آقایان.
این امر نمی تواند منجر به غفلت از این بیماری در آقایان شود؟
نکته مهم همین‌جاست، چون مردان از این بیماری مصون نیستند. پوکی استخوان در مردان ممکن است کمتر باشد، ولی عوارض این بیماری در آنها بیشتر است.
کمی در مورد شکستگی‌های ناشی از این بیماری توضیح دهید و اینکه چه عواقبی در نتیجه این شکستگی‌ها در انتظار بیمار است؟
این شکستگی‌ها در 50 درصد موارد برای فرد ناتوانی ایجاد می کند، به طوری که این افراد هیچگاه مثل سابق نمی شوند. همچنین 20 درصد از افراد به کلی ناتوان می شوند و 20 درصد هم فوت می کنند.
کدام قسمت از نواحی بدن بیشتر در معرض شکستگی قرار دارند؟
شکستگی‌ها در تمام بدن است، ولی از نظر اهمیت می توان به شکستگی گردن، ران، ستون فقرات که منجر به سیاتیک شدید می شود یا عصب را قطع کند و مچ دست به خصوص در خانم‌ها اشاره کرد. در حقیقت کسی که دچار پوکی استخوان می شود، شکننده می شود و ممکن است حتی با یک سرفه یا عطسه دنده‌هایش بشکند و همین دنده شکسته شده وارد ریه شود.
شکستن استخوان گردن هم درد وحشتناکی را به دنبال دارد.
نقش ژنتیک را تا چه حد در بروز این بیماری می توانیم موثر بدانیم؟
70 درصد پوکی استخوان‌ها مربوط به ژنتیک است به این معنا که کسی که یک نفر از بستگان درجه اولش دچار شکستگی شده یا پوکی استخوان دارد، در معرض خطر ماژور است و این افراد بیشتر باید مورد توجه قرار گیرند.
آیا پوکی استخوان را در کودکان هم می توان تعریف کرد؟
بله، به خصوص کودکانی که کورتون مصرف می کنند. ولی مشکل اینجاست که همه دستگاه‌ها نمی توانند این بیماری را در کودکان تشخیص دهند. برای همین این تشخیص به پزشکانی واگذار می گردد که با کودکان در معرض خطر مواجه هستند، مثل کودکان تالاسمی یا کودکان مبتلا به پرکاری تیروئید یا کودکانی که مادران مبتلا به پاراتیروئید دارند.
با این حال مصرف کلسیم در کودکان چون در سن استخوان‌سازی هستند، برای پیشگیری از این بیماری مؤثر است.
