پیری، دشمن مشترک مغز و چشم

محققان ارتباطی شگفت انگیز میان آلزایمر و آب سیاه کشف کردند.

تا کنون علت اصلی بیماری آب سیاه ناشناخته مانده، ولی در تعریف این بیماری می‌توان گفت که نوعی فساد چشمی ‌است که در اثر فشار بالای داخل چشم ایجاد می‌شود.

دانشمندان مدت‌های مدیدی تصور می‌کردند که افزایش فشار درون چشم به سلول‌های عصبی شبکیه (RGC) آسیب وارد می‌کند و چون وظیفه اصلی این سلول‌ها ارسال علائم به مغز است، فرد مبتلا به آب سیاه دچار اختلالات بینایی می‌شود.

اما چشم پزشکان به تازگی دریافتند که بیماری آب سیاه حتی در دوره‌ای که فشار چشم بیمار تحت نظر پزشک کنترل می‌شود، پیشرفت می‌کند. در ضمن مطالعات اخیر نشان می‌دهند که در بیماران مبتلا به آب سیاه، سلول‌های عصبی شبکیه مقدار زیادی پروتئین به نام بتا آمیلوید(?-amyloid) تولید می‌کنند و این پروتئین‌ها در واقع همان عامل ایجاد پلاک مغزی در افراد مبتلا به آلزایمر هستند. به علاوه، دانشمندان در تحقیقات دیگری متوجه شدند که مبتلایان به آلزایمر بیش از افراد سالم در معرض ابتلا به آب سیاه می‌باشند.

به منظور انجام بررسی‌های بیشتر در خصوص این ارتباط، گروهی به سرپرستی فرانسسکا کردیرو (Francesca Cordeiro) از دانشگاه لندن با روشی مصنوعی باعث ابتلای موش‌های آزمایشگاهی به آب سیاه شدند.

آنها با انجام این آزمایش دریافتند بتا آمیلوید در سلول‌های عصبی شبکیه به خصوص در سلول‌های مرده به مقدار قابل توجهی افزایش یافته است. در دومین آزمایش، داخل چشم‌های موش‌های سالم بتا آمیلوید تزریق کردند.

این پروتئین در سیستم عصبی مرکزی مانند سمی ‌خطرناک عمل می‌کند. با افزایش مقدار (دوز) بتا آمیلوید متوجه شدند تعداد بیشتری از سلول‌های عصبی شبکیه از بین رفته اند.

پس از انجام آزمایشات فوق، کردیرو و همکارانش سه روش درمانی برای موش‌ها به کار بردند تا مانع از ایجاد پلاک شوند. یکی از این روش‌ها همان روشی است که در درمان آلزایمر به کار می‌رود. اگرچه هر کدام از سه روش درمانی به تنهایی موثر واقع شدند، اما ترکیبی از هر سه روش، تأثیر به سزایی در کاهش پلاک‌های مضر و کاهش مرگ سلول‌های عصبی شبکیه داشت.

گروه تحقیقاتی به این نتیجه دست یافتند که داروهای موثر در درمان آلزایمر و کاهش بتا آمیلوید، دارای پتانسیل درمانی برای بیماری آب سیاه می‌باشند. در حال حاضر این روش هم زمان با کنترل فشار درون چشم انجام می‌شود. کردیرو بر این باور است که پلاک‌های پروتئینی بتا آمیلوید عامل مشترک ایجاد بیماری‌های آلزایمر و آب سیاه محسوب می‌شوند.

هیداکی ‌هارا (Hideaki Hara) پژوهشگر متخصص آب سیاه از دانشکده داروسازی گیفو (Gifu) واقع در ژاپن معتقد است یافته‌های جدید رابطه میان آلزایمر و آب سیاه را تأیید می‌کند، اما پروین آیسری (Pervin Iseri) متخصص اعصاب از دانشگاه کوکائلی (Kocaeli) در ترکیه می‌گوید:

بتا آمیلویدها می‌توانند عامل غیرمستقیم مرگ سلول‌های عصبی شبکیه باشند، اما تحقیقات بیشتری لازم است تا اثر مستقیم آنها به اثبات برسد، کما اینکه رابطه میان مکانیسم ابتلا به آب سیاه و آلزایمر به تأیید رسیده است.