سرطان معده و علائم آن
بیمار) آقای 55 ساله ای هستم که از حدود دو ماه قبل دچار درد معده، درد در ناحیه وسط شکم و دور ناف شده ام. این درد اکثر اوقات همراه من است و گاهی بین دو کتف احساس تیر کشیدن شدیدی دارم.
احساس بی حالی و خستگی در طی این دو ماه من را خیلی آزار می دهد. اشتهایم نیز کم شده است. استفاده از داروهای معده باعث بهبودی نسبی دردم می شود، ولی به طور کامل خوب نمی شود و در طی این مدت حدود 7 کیلو لاغر شده ام. لطفاً مرا راهنمایی فرمایید که باید چه کار کنم؟
آقای دکتر سرطان معده چیست؟
سرطان معده بیماری است که در آن سلول های سرطانی در معده افزایش پیدا می کنند و باعث ایجاد توده یا زخم در معده می شوند. منشأ این سلول های سرطانی معمولاً سلول های مخاط معده می باشد. سرطان معده اغلب در کشورهای جهان سوم شایع تر از کشورهای اروپایی و آمریکایی می باشد و در بعضی از کشورهای خط ساحلی دریای خزر و نواحی از چین و آسیای شرقی نیز شیوع بالایی دارد.
سرطان معده بیشتر در چه افرادی دیده می شود و آیا ژنتیک نیز تأثیر دارد؟
سرطان معده بیشتر در افراد میانسال و مسن دیده می شود و در آقایان بیشتر از خانم ها دیده می شود. سابقه عفونت های هلیکو باکتر پیلوری می تواند علت مهمی در ابتلا این بیماری باشد و همچنین زمینه ژنتیک نیز می تواند سبب ایجاد سرطان در افراد جوان و میانسال باشد. این سرطان ممکن است همراه سرطان هایی مانند سرطان کلیه، مغز و پوست نیز دیده شود.
عوامل زمینه ساز سرطان معده کدام است؟
عوامل زمینه ساز این بیماری عبارتند از سابقه رادیوتراپی معده (به هر علتی که باشد)، مصرف زیاد و طولانی مدت غذاهای کنسرو شده، غذاهای دودی و غذاهایی که مواد نگهدارنده در آن به کار برده شده است. مصرف غذاهای مانده می تواند زمینه ابتلا به سرطان معده را بیشتر کند. سرطان معده با توجه به پیشرفت بهداشت در کشورهای غربی کاهش پیدا کرده(به جز سرطان کاردیا و فوندوس معده)، ولی در کشورهای جهان سوم نه تنها کاهش پیدا نکرده، بلکه در بعضی از نقاط افزایش نیز یافته است.
مصرف زیاد و طولانی مدت غذاهای کنسرو شده، غذاهای دودی، غذاهایی که مواد نگهدارنده دارند و نیز غذاهای مانده از عوامل زمینه ساز سرطان معده هستند. پس از مصرف غذاهای بیرون و آماده تا حد ممکن پرهیز کنید.
علایم سرطان معده کدام است؟
علایم سرطان معده عبارتند از: درد در ناحیه شکم (قسمت فوقانی، میانی شکم و اپی گاستریک) و احساس توده در شکم ( که از علایم دیررس و پیشرفته این بیماری می باشد)، احساس خستگی و ضعف و بی حالی که می تواند این علایم ثانویه ی کم خونی باشد. همچنین بی اشتهایی، به ویژه بی اشتهایی به غذاهای گوشتی و کاهش وزن که گاهی با اتساع شکم و آسیت (جمع شدن آب در شکم) همراه می شود. ممکن است همراه با توده باشد که دراین صورت می تواند باعث انسداد روده گردد. گاهی نیز بیماران با علایم متاستاتیک به پزشک مراجعه می کنند مانند درگیری غدد لنفاوی ناحیه گردن که باعث بزرگی در این ناحیه می شود و یا علایم دیگر متاستاز مانند زردی و برآمدگی شکم که نشانه درگیری کبد است.
شایع ترین علایم سرطان معده شامل درد شکمی و لاغری می باشد.
راه های تشخیص این بیماری کدام است؟
برای تشخیص این بیماری در کشوری مانند ژاپن از سن 40 سالگی به بعد از اسکرینیگ (Screening) استفاده می کنند، یعنی بیماران را به طور دوره ای بررسی می کنند و با فلورسنت، محل هایی را که دچار دیسپلازی اند، تشخیص می دهند و نمونه برداری می کنند. مجموعه این بررسی ها باعث تشخیص زودرس بیماری می شود، ولی در سایر کشورها این روش انجام نمی شود و وقتی بیمار علامت دار می شود، به پزشک مراجعه می کند.
لازم است از سنین متوسط به بالا، بررسی آندوسکوپی دوره ای در ناحیه معده به عمل آید و در صورت مشاهده ضایعات برجسته و تومورال یا ضایعات زخمی، از سطح مخاط معده نمونه برداری انجام شود. نکته مهم در نمونه برداری این است که جهت تایید قطعی لازم است از ضایعه مشکوک حدود 6 الی 9 بار نمونه برداری به عمل آید تا با اطمینان بیشتری سرطان معده تشخیص داده شود.
از رادیوگرافی با ماده حاجب، در مواردی که شخص تحمل آندوسکوپی را ندارد(ماندن افراد پیر و کسانی که دارای مشکلات روانی می باشند) استفاده می شود.
جهت تشخیص گسترش بیماری می توان از CT scan و CT شکم و سونوگرافی شکم و کبد استفاده کرد.
ادامه دارد...
دکتر مسعود ایروانی-فوق تخصص انکولوژی و هماتولوژی
استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
