سیگار و سینما؛ سانسور برای سلامت
سال‌هاست که کارشناسان بهداشتی در مورد تأثیر گسترده ی نمایش سیگار و سیگاری‌ها روی پرده جذاب و پرطرفدار سینما هشدار می‌دهند.
آنها می‌گویند هنرپیشه‌های سیگاری در سراسر دنیا، نوجوانان و جوانان را به شکل ناخودآگاه به کشیدن سیگار ترغیب و تشویق می‌کنند. به نظر می‌رسد این رفتارسازی ناخوشایند فقط اختصاص به کشورهای غربی یا در حال توسعه ندارد و مطالعات نشان می‌دهد که همه نوجوانان در معرض خطر این گونه آموزش‌های غلط هستند.
تحقیقات انجام شده در آمریکا، آلمان و مکزیک از سیگاری شدن نوجوانانی حکایت دارد که هنرپیشه‌های محبوبشان را در نقش‌های جذاب و پرکشش، سیگار به دست دیده‌اند.
مطالعه‌ای که به تازگی در نشریه طب پیشگیری آمریکا چاپ شده، مشخص کرده نوجوانانی که بیشتر از همسن و سال‌هایشان صحنه‌های سینمایی «سیگاردار» را دیده‌اند، دو برابر بیشتر احتمال دارد که سراغ امتحان کردن آن بروند و نهایتاً خودشان هم دودی شوند.
برای نوجوانان امروزی، سیگار کشیدن موضوعی است عادی و پیش پا افتاده که در هر جا و هر داستانی می‌توان ردپاهایی از آن دید و اصلاً انگار زندگی بدون سیگار در لای انگشتان دست، قابل تصور نیست!
به گزارش بی‌بی‌سی، به تازگی کارشناسان بهداشتی انگلستان، با جمع بندی و تحلیل این گونه مطالعات، هشدار خود را درباره خطر جمع شدن سیگار و سینما در کنار هم، تکرار کرده‌اند.
اداره بهداشت انگلستان خواستار آن شده‌است که تمام مارک‌های تجاری سیگار از صحنه فیلم‌ها حذف شود و نیز قبل از همه فیلم‌هایی که در آن هنرپیشه‌ها سیگار می‌کشند، آگهی‌هایی به این مضمون پخش شود که «سیگار برای سلامت شما ضرر دارد».
کارشناسان به مطالعات گوناگونی استناد می‌کنند که نشان می‌دهد حجم این گونه صحنه‌ها در فیلم‌های سینمایی، به خصوص فیلم‌های ساخت هالیوود، بسیار بالاتر از آن مقداری است که به نظر می‌رسد.
یکی از این مطالعات نشان داده است نوجوانان 10 تا 14 ساله آمریکایی، 9/13 بیلیون صحنه سینمایی دیده‌اند که در آنها فردی سیگار می‌کشیده‌است. (به عنوان در فیلم «شب بخیر و موفق باشید» که از تلویزیون خود ما هم پخش شد، تقریباً صحنه‌ای نبود که هنرپیشه‌های این فیلم بدون سیگار دیده شوند.)
این مطالعه که در نشریه علمی «پدیاتریکس» چاپ شده، از حقیقتی تکان‌دهنده و هولناک حکایت دارد: "این که برای نوجوانان امروزی، سیگار کشیدن موضوعی است عادی و پیش پا افتاده که در هر جا و هر داستانی می‌توان ردپاهایی از آن دید و اصلاً انگار زندگی بدون سیگار در لای انگشتان دست، قابل تصور نیست!"
ماتیو مایرز، از فعالان مبارزه علیه زیان‌های سیگار برای کودکان، در این‌باره می‌گوید: « باید شرکت‌های فیلم سازی متعهد شوند که این حجم گسترده استفاده از سیگار را روی پرده سینما، کم کنند، وگرنه باید منتظر گسترش بیش از پیش سیگاری شدن کودکان و نوجوانانمان باشیم، کما این که امروز هم شاهد آمار وحشتناکی از استعمال دخانیات در سنین پایین هستیم.»
البته برخی فعالیت‌های مثبت هم در این باره صورت گرفته‌است. شرکت «مالبورو» که بزرگ ترین تولیدکننده سیگار در آمریکاست، سال گذشته از استودیوهای تهیه فیلم خواسته است از محصولات این شرکت در فیلم‌ها استفاده نشود.
همان‌طور که می‌دانیم یکی از مهم‌ترین راه‌های تبلیغ محصولات تجاری و به ویژه سیگار، استفاده از آنها در فیلم‌های سینمایی است. اما به نظر می‌رسد تا محو کامل سیگار و دود از صحنه ی هنر هفتم، هنوز راه درازی در پیش داریم.
مخالفان می‌گویند از آنجا که یک چهارم افراد بزرگسال در غرب سیگاری هستند، نشان دادن فرد سیگاری در فیلم سینمایی، چیزی جز «انعکاس واقعیت موجود» نیست و از آنجا که نمی‌توان این واقعیات را کتمان کرد، بنابراین مجبور کردن فیلم سازان به حذف سیگار از فیلم‌هایشان، یک سانسور بی‌مبنا و بی‌فایده است.
البته پاسخ‌های متعددی به این‌گونه ادعاها وجود دارد. از جمله این که خطرها و زیان‌های سیگار، از جمله نفش مستقیم آن در بروز انواع بیماری‌های قلبی، ریوی، فشار خون ، پوکی استخوان و از همه مهم‌تر، عاملیت مستقیم آن در بروز سرطان‌هایی مانند سرطان ریه، همه و همه از واقعیات انکارنشدنی هستند که متأسفانه موارد آن در جامعه امروز ما کم نیستند و اگر قرار باشد واقعیت سیگار کشیدن در جامعه انعکاس داده شود، اینها(بیماری های ناشی از سیگار) هم باید گفته شوند و از همان ابزار هم باید برای بیان و ترویج آن استفاده کرد تا به همان اندازه روی نوجوانان تأثیر بگذارد.
حالا باید دید آیا هشدارهای کارشناسان بهداشتی از این میدان پیروز بیرون می‌آید، یا زور و قدرت و ثروت کارخانه‌های دخانیات و نیز خودخواهی‌های برخی از ما بزرگ ترها که دوست داریم به هر چاهی که افتادیم، فرزندانمان را هم به همان چاه بیندازیم.
فرنوش صفوی‌فر
