ساخت اسپرم از مغز استخوان
یک گروه از پژوهشگران به سرپرستی یک دانشمند ایرانی موفق شدند از نمونه‌های مغز استخوان انسان، اسپرم های نابالغ(سلول های جنسی نر) تهیه کنند.
محققان دانشگاه های گوتینگن و مونستر و دانشکده پزشکی هانوور در آلمان، سلول‌های بنیادی بالغ را از نمونه‌های مغز استخوان داوطلبان مرد جدا کردند و در محیط مناسب کشت دادند تا به اسپرم تبدیل شود.
سلول‌های بنیادی سلول‌هایی هستند که توانایی تبدیل شدن به بسیاری از انواع بافت‌های بدن را دارند؛ بافت‌هایی مانند عضله، استخوان، خون و سایر بافت‌ها. هرچه این سلول‌ها در مرحله ابتدایی‌تری باشند و کمتر مراحل بلوغ را طی کرده‌باشند، شانس آنها برای تبدیل شدن به نتیجه دلخواه بیشتر خواهد شد.
پژوهشگران تعدادی از این سلول‌ها را وادار کردند به سلول‌هایی شبیه سلول‌های اسپرماتوگونی نمو پیدا کنند. اسپرماتوگونی، سلول هایی هستند که در بیضه‌ها یافت می‌شوند و به طور طبیعی به اسپرم‌های بالغ بدل می‌شوند.
این برای اولین باری است که سلول‌های اسپرماتوگونی انسانی به این روش به طریق مصنوعی ساخته شده‌اند.
اگر محققان بتوانند این اسپرم‌ها را تا تبدیل شدن به اسپرم‌های بالغ رشد دهند، در نهایت می‌توانند عملکردی مشابه اسپرم‌های طبیعی داشته‌باشند. محققان می‌گویند این امکان احتمالاً ظرف 5 سال آینده فراهم خواهد شد.
به این ترتیب می‌توان امیدوار بود برخی ناباروری ها را با استفاده از این اسپرم‌های مصنوعی درمان کرد. به این صورت که از مغز استخوان مرد نابارور تعدادی سلول بنیادی گرفته میشود و به همین روش کشت داده میشود تا به سلول‌های جنسی، با کارآیی لازم تبدیل شوند.
این اسپرم‌ها باید با استفاده از روش «لقاح در لوله ی آزمایشگاه» یا (IVF) با تخمک لقاح پیدا کند و در نهایت تخم جنین را به وجود آورد.
اگرچه کاربرد این فناوری، درمان ناباروری اعلام شده اما برای عده‌ای هم این باور به وجود آمده که با این روش جدید ممکن است به جایگاه مردان در تولید مثل خدشه وارد شود.
پیش از این محققان در دانشگاه‌های دیگر توانسته‌بودند سلول‌های جنسی نر و ماده ی موش را به همین روش تولید کنند. آنها توانسته بودند یک نوزاد موش را به این ترتیب به دنیا آورند. اما تاکنون چنین تجربه‌ای در مورد انسان محقق نشده بود و این را می‌توان پیشرفت مهمی در فناوری زیستی به حساب آورد.
باید دید استفاده از این اسپرم‌ها با مشکلات اخلاقی و اجتماعی مواجه خواهد شد یا نه؛ مثلاً دولت انگلیس اخیراً قانونی ارائه کرده که بر اساس آن استفاده از اسپرم یا سلول های تخم که به طور مصنوعی تولید شده‌اند، برای تولید جنین انسان ممنوع است.
از همین رو متخصصان هشدار داده‌اند که یافته‌های حاصل از مطالعات محققان آلمانی باید فعلاً با احتیاط تفسیر و تعبیر شود.
سرپرست این تحقیق پروفسورکریم نیرنیا که در حال حاضر در مرکز سلول‌های بنیادی شمال شرق انگلیس مشغول به کار است، امیدوار است این تحقیق روزی بتواند به مردان جوانی که به علت شیمی‌درمانی عقیم شده‌اند، کمک کند.
او گفت: "ما از این اکتشاف بسیار هیجان‌زده هستیم. هدف بعدی ما این است که سلول‌های اسپرماتوگونی را واداریم که در آزمایشگاه به سلول‌های اسپرم بدل شوند و این کار احتمالا سه تا پنج سال طول خواهد کشید."
پروفسور هری مور از مرکز زیست‌شناسی سلول بنیادی در دانشگاه شفیلد می‌گوید: "این یافته‌ها بسیار جالب توجه است، اما باید در مورد تفسیر آنها بسیار محتاط باشیم."
تغییر یافتن انواع سلول‌های بنیادی بوسیله پژوهشگران را از سلول‌های پیش‌ساز عضلانی به سلول‌های پیش‌ساز تناسلی، فرا- تمایز (trans-differentiation) می نامند.
پروفسور مور می‌گوید: "تقریبا همه مشاهدات مشابه از فراتمایز در سلول‌های بنیادی بالغ، هنگامی که به طور دقیق مورد آزمون قرار گرفته‌اند نتوانسته‌اند به اثبات برسند. این حوزه به سرعت در حال تحول است، اما هنوز سال‌های بسیاری باید بگذرد تا درمانی برای ناباروری با استفاده از چنین تکنیک‌هایی بوجود آید."
او همچنین هشدار می‌دهد که دستکاری سلول‌های بنیادی برای نمو یافتن به صورت سلول‌های اسپرم بالغ می‌تواند باعث تغییرات ژنتیک در اسپرم شود، که آن را برای استفاده در درمان‌های ناباروری پرخطر می کند.
با این حال دکتر آلن پیسی، دبیر انجمن باروری بریتانیا گفت: "این تحقیق می‌تواند به درک زیست‌شناسی چگونگی تشکیل اسپرم کمک کند.درک زیست‌شناسی اسپرم به خودی خود می‌تواند به شناسایی علت اختلالات تشکیل اسپرم و ایجاد رویکردهای نوین به درمان ناباروری کمک کند."
یافته‌های تحقیق پروفسورکریم نیرنیا در یک کنفرانس بین‌المللی باروری ارائه شده و در نشریه Gamet Biology به چاپ رسیده است.
