دیابتی ها می توانند غذای شیرین بخورند؟
کاهش وزن در افراد دیابتی چاق (دیابت نوع2) چه اهمیتی دارد؟
در دیابت نوع 2 انسولین نمی تواند وظایف خود را در بدن به درستی انجام دهد و در واقع یک حالت مقاومت به انسولین در بدن وجود دارد. مهم ترین عامل این افزایش مقاومت، چربی‌های اضافی بدن هستند.
با رعایت رژیم غذایی و فعالیت ورزشی منظم که هر دو منجر به کاهش وزن و کمتر شدن چربی‌های اضافی بدن می شوند، می توان مقاومت به انسولین را کاهش داد و بدین وسیله قند خون را بهتر کنترل کرد.
اهمیت کاهش وزن در دیابتی‌های نوع 2 به حدی است که می تواند در مواقعی که قند خون بالا نیست (زیر 200 میلی‌گرم در دسی لیتر)، به تنهایی و بدون مصرف دارو قند خون را به حد طبیعی برساند. حتی در مواقعی که به طور همزمان دارو نیز مصرف می شود. کاهش وزن، اثر بخشی داروها را به نحو مؤثری بیشتر می کند.
آیا افراد دیابتی هم می توانند غذاهای شیرین بخورند؟
اصولاً غذاهای شیرین جزء یکی از گروه‌های اصلی غذایی هستند که کربوهیدرات نامیده می شوند. نان و غلات و میوه جات نیز جزء گروه کربوهیدرات‌ها هستند. تمامی غذاهای متعلق به گروه کربوهیدرات، پس از گوارش و هضم در بدن به قند ساده (گلوکز) تبدیل می شوند.
پس افراد دیابتی می توانند گاهی اوقات غذاهای شیرین را جانشین غذاهای دیگر حاوی کربوهیدرات کنند. مثلاً این امکان وجود دارد تا با کم کردن از مقدار برنج یا نان در یک وعده ی غذایی امکان خوردن ژله به عنوان دسر بعد از غذا را فراهم نمود.
نکته ی قابل ذکر دیگر در این مورد زیاد بودن انرژی (کالری) موجود در غذاهای شیرین می باشد که می تواند در صورت عدم رعایت تعادل در مصرف آنها باعث اضافه وزن و چاقی گردد.
از طرفی دیگر غذاهای شیرین بر خلاف غذاهای دیگر فاقد ویتامین‌ها و املاح لازم برای بدن می باشند. بنابراین مصرف این غذاها و جایگزین کردن آنها با غذاهای دیگر باید با مشاوره ی متخصص تغذیه ای که در زمینه ی تغذیه ی دیابتی ها اطلاعات کافی دارد، انجام بپذیرد.
ولی بهتر این است که افراد دیابتی به طور کلی از مصرف کربوهیدرات‌های سریع‌الجذب مثل قند و شکر، خرما ، عسل، توت خشک، کشمش و انجیر خشک تا حد امکان پرهیز نمایند.
منظور از اصطلاحات "واحد کربوهیدرات" و "شمارش واحد کربوهیدارت" چیست؟
از آنجایی که "مقدار" کربوهیدرات موجود در یک غذا، مهم ترین عامل تعیین کننده ی افزایش قند خون بعد از غذاست، تنظیم مقدار کربوهیدراتی که یک فرد دیابتی در هر وعده ی غذایی می خورد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مقدار کربوهیدرات موجود در غذاهای مختلف، معمولاً به صورت گِرَم (GRAMS) بیان می شود.
به مقداری از هر غذا که حاوی 12-10 گرم کربوهیدرات باشد، یک "واحد کربوهیدرات" یا به طور خلاصه "واک" گفته می شود.
منظور از "شمارش واحد کربوهیدرات" این است که یک فرد دیابتی بتواند بعد از دیدن آموزش‌های لازم، تعداد واک موجود در هر وعده ی غذایی را محاسبه کند. این امر باعث می شود تا او بتواند تعداد واک مصرفی در هر وعده ی غذایی را مطابق با دستورات متخصص تغذیه تنظیم کند و بدین وسیله افزایش قند خون بعد از غذای خود را به خوبی کنترل نماید.
در افرادی که انسولین مصرف می کنند، شمارش واک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
بهترین راه درمانِ حملات پایین افتادن قند خون (هیپوگلیسمی) چیست؟
درمان مناسب حملات هیپوگلیسمی، مصرف کربوهیدرات‌های ساده و با جذب سریع است که به سرعت تبدیل به قند (گلوکز) شده و جذب خون می گردند.
از جمله ی این انتخاب‌های مناسب می توان به حبه ی قند، آب میوه و نوشابه ی گازدار اشاره کرد. مصرف شکلات یا بیسکویت مناسب نیست، چون این غذاها حاوی چربی هستند که باعث دیر جذب شدن قند خون موجود در آنها می شود.
نکته ی قابل ذکر دیگر رعایت تعادل در مصرف غذاهای شیرین هنگام هیپوگلیسمی است، زیرا مصرف بیش از حد و پشت سرهم این غذاها باعث بالا رفتن قند خون می شود.
بهترین کار این است که مقدار مناسبی از این غذاها (5-4 حبه قند یا یک لیوان آب میوه یا نوشابه) خورده شود و اگر پس از گذشت 15 دقیقه هنوز علائم هیپوگلیسمی باقی مانده بود، همین مقدار دوباره مصرف شود.
رعایت چه نکاتی قبل از شروع فعالیت ورزشی در افراد دیابتی لازم است؟
تمامی افراد دیابتی قبل از شروع فعالیت بدنی باید با پزشک معالج خود مشورت کنند تا در صورت لزوم بررسی‌های لازم از نظر وجود عوارض دیابت (مثلاً معاینه ی چشم یا نوار قلبی) صورت بگیرد. از آنجایی که ورزش باعث افزایش مصرف قند در بدن می شود و قند خون را پایین می آورد، بنابراین اگر فرد دیابتی از داروهای پایین آورنده ی قند خون (قرص یا انسولین تزریقی) استفاده می کند، لازم است قند خون خود را قبل از شروع ورزش اندازه بگیرد و در صورتی که مقدار آن کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر بود، به علت احتمال افزایش بیشتر آن در طول فعالیت بدنی، باید ورزش کردن را تا زمان کنترل قند خون، عقب بیندازد.
افرادی که دیابت آنها فقط با رژیم غذایی کنترل می شود، نیازی به مصرف میان وعده قبل از ورزش ندارند.
منبع: انجمن دیابت ایران
