انواع دیابت کدام است؟
دیابت چیست؟
دیابت یک اختلال در سوخت و ساز(متابولیسم) بدن است.
در حالت طبیعی، غذا در معده تبدیل به گلوکز یا قند خون می شود. قند از معده وارد جریان خون می شود. لوزالمعده (پانکراس) هورمون انسولین را ترشح می کند و این هورمون باعث می شود قند از جریان خون وارد سلول های بدن شود. در نتیجه مقدار قند خون در حد نرمال و متعادل باقی می ماند.
ولی در بیماری دیابت، انسولین به میزان کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظایف خود را به درستی انجام دهد، در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون نمی تواند به طور موثری وارد سلول های بدن شود و مقدار آن بالا می رود (تصویر بالا این فرآیند را به خوبی نشان می دهد. روی آن کلیک کنید).
انسولین هورمونی است که توسط سلول‌های "بتا" واقع در پانکراس ترشح می شود و وظیفه ی اصلی آن کاهش قند خون است. پانکراس نیز یکی از غدد دستگاه گوارش است که در پشت معده قرار دارد. بالا بودن قند خون در دراز مدت باعث بروز عوارضی در سیستم قلب و عروق، کلیه‌ها، چشم و سلسله ی اعصاب می گردد.
انواع بیماری دیابت
به طور کلی دیابت به چهار گروه دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، دیابت حاملگی و دیابت به علل متفرقه تقسیم بندی می شود.
دیابت نوع1:
در دیابت نوع 1 که 15- 10درصد کل موارد دیابت را تشکیل می دهد، تولید انسولین از پانکراس به علت از بین رفتن سلول‌های سازنده ی انسولین، متوقف می شود. به همین دلیل افراد مبتلا به این نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین کنند. به همین دلیل به آن "دیابت وابسته به انسولین" نیز می گویند.
دیابت نوع 1 اغلب در سنین زیر 30 سال به وجود می آید، لذا به آن "دیابت جوانی" نیز می گویند.
دیابت نوع2:
دیابت نوع 2 بیشتر در بالغین بالای 30 سال و چاق دیده می شود که 90- 85 درصد کل موارد دیابت را شامل می گردد و انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد به خوبی عمل نمی کند. در واقع یا پانکراس به اندازه ی کافی انسولین ترشح نمی کند و یا این که انسولین ترشح شده، به علت وجود مقاومت سلول ها به انسولین مخصوصاً در افراد چاق، فاقد کارآیی لازم است.
به این نوع دیابت، "دیابت غیر وابسته به انسولین" یا "دیابت بزرگسالان" نیز می گویند.
دیابت حاملگی:
دیابت حاملگی به دیابتی گفته می شود که برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگی بهبود می یابد. خانم‌های مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
دیابت با علل متفرقه:
از علل متفرقه ی دیابت می توان به جراحی، داروها (مثل کورتیکواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره کرد.
5 اصل کنترل دیابت عبارتند از: آموزش، کنترل روزانه، تغذیه ی صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها (قرص یا تزریق انسولین).
آیا دیابت درمان دارد؟
هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است. حتی روشهای جدیدی مثل پیوند سلول‌های بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نیز، به علت ضرورت مصرف داروی ضد َردِ پیوند به صورت مادام‌العمر و عوارض احتمالی ناشی از آنها، برای اکثریت افراد مناسب نمی باشد. با این وجود رعایت 5 اصل کنترل دیابت که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد باعث می شود تا افراد دیابتی بتوانند یک زندگی سالم در مقایسه با افراد غیر دیابتی داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری کنند.
این 5 اصل عبارتند از: آموزش، کنترل روزانه، تغذیه ی صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها (قرص یا تزریق انسولین). در صورتی که هر یک از این پایه‌ها سست باشد، تعادل و در واقع کنترل دیابت بر هم خواهد خورد.
علائم اولیه ی دیابت چیست؟
دیابت نوع 1معمولاً شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پُر ادراری، پُر نوشی، کاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید تظاهر پیدا می کند.
دیابت نوع 2 شروع خیلی آهسته تری دارد و شایع ترین علامت اولیه ی آن در واقع "بی علامتی" است. درصد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت نوع 2 (تقریباً 50 درصد آنها) از بیماری خود اطلاعی ندارند و تنها با انجام آزمایش قند خون می توان بیماری آنها را تشخیص داد. با این وجود در صورت عدم کنترل مطلوب، ممکن است علائمی مشابه به دیابت نوع 1 نیز بروز کند.
از دیگر علائم دیابت نوع 2 می‌توان به عفونت‌های مکرر، مخصوصاً عفونت دستگاه ادراری و پوست، تاری دید، بهبودی دیررس زخم‌ها، احساس سوزش و بی حسی در انگشتان پا اشاره کرد.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟
* تمامی افراد بالای 40 سال در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2هستند و باید هر 3 سال یک بار تحت آزمایش قند خون قرار بگیرند.
* افرادی که دچار اضافه وزن می باشند و حداقل یکی از شرایط زیر را دارند، نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع 2هستند و انجام آزمایشات مکرر قند خون در آنها باید در سنین زیر 40 سال یا با فواصل کوتاه تر، یعنی هر 2-1سال یک بار انجام شود.
این شرایط عبارتند از: وجود سابقه ی ابتلا به دیابت در بستگان درجه ی اول، سابقه ی ابتلای فرد به دیابت پنهان(مرحله ی پیش از دیابت)، سابقه ی ابتلا به دیابت حاملگی، سابقه ی تولد نوزاد با وزن بیشتر از 4 کیلوگرم یا تولد نوزاد با ناهنجاری‌های مادرزادی، بالا بودن فشارخون (فشارخون ماکزیمم بیشتر از 140 و یا مینیمم بیشتر از 90 میلی متر جیوه)، وجود اختلالات چربی خون؛ یعنی تری گلیسیرید بالاتر از 250 و یا کلسترول خوب (HDL) کمتر از 35 میلی گرم در دسی لیتر، سابقه ی ابتلا به کیست‌های متعدد تخمدان و یا بیماری‌های قلبی- عروقی (تنگی رگ‌های قلب، انفارکتوس قلبی یا سکته ی مغزی ).
آیا دیابت قابل پیشگیری است؟
در مورد دیابت نوع 1 با وجودی که تحقیقات زیادی در مورد روشهای مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است. ولی در مورد دیابت نوع 2 تحقیقات به روشنی نشان داده‌اند که تغذیه ی صحیح و کاهش وزن به میزان 7- 5 درصد وزن فعلی و نیز انجام مرتب فعالیت ورزشی (150 دقیقه در طول هفته) در پیشگیری از ابتلا به دیابت، در افراد در معرض خطر بسیار مؤثر است.
ادامه دارد...
منبع: انجمن دیابت ایران
