علایم تشنج و صرع
1- علایم تشنج و صرع کدام است؟
شایع‌ترین علایم که از نظر بالینی قابل مشاهده است، این است که بیمار به صورت ناگهانی جیغ می کشد و به روی زمین می افتد و از هوش می رود. دست و پاهایش سفت می شود (که به این مراحل تونیک گفته می شود) و بعد از چند ثانیه (20الی 30 ثانیه) شروع به دست و پا زدن می کند. سپس به حالت اغما(بیهوشی) می رود و به صدا‌ها جواب نمی دهد.
در فاز پس از حمله، بیمار به هوش می آید و تا یک روز سردرد و حالت کوفتگی، خواب‌آلودگی و بی حالی دارد. بعد از دو روز این حالت‌ها برطرف می شوند. البته نمونه ی ذکر شده فقط یک نوع از انواع صرع و تشنج می باشد.
در حالت دوم بیمار موقع تشنج حالت‌های دل درد، بی حوصلگی، اضطراب بدون دلیل، درد پا و علایم پیش درآمد تشنج را دارد. اگر این حالات بدون دلایل خاصی اتفاق بیافتد، بهتر است بیمار با پزشک مشورت کند، چون ممکن است نشانه‌ای از یک حمله ی صرع قریب‌الوقوع باشد.
از علایم دیگر در کودکان، افت تحصیلی و مشکل تحصیلی، به خصوص در درس املا می باشد. معلم همیشه شکایت دارد که کودک به یک جا خیره می شود و به نقطه خاصی می نگرد. به این حالت، حالت عدم حضور گفته می شود و به نظر می رسد کودک فکرش در جای دیگری است. در این حالت هوشیاری برای مدت کمی از بین می رود. این مدت به حدی کوتاه است که ممکن است بیمار دوچرخه سواری هم بکند و پا هم بزند، ولی این اختلال هوشیاری (در حد 3- 2 ثانیه) را هم داشته باشد و یا در حین نوشتن املا ممکن است در طول یک جمله چندین کلمه را جا بیاندازند. این نوع تشنج خوش خیم می باشد و اگر زود درمان شود، بهبود خواهد یافت.
از علایم دیگر تشنج در کودکان، افت تحصیلی، به خصوص در درس املا می باشد. معلم همیشه شکایت دارد که کودک به یک جا خیره می شود و یا در حین نوشتن املا ممکن است در طول یک جمله چندین کلمه را جا بیاندازند.
از علایم دیگر تشنج، علایم موضعی مانند اینکه یک دست در کنترل فرد نباشد، گزگز شدن و مورمور شدن ناگهانی یک طرف بدن، تغییر خلق به صورت گذرا (که یک انسان با شخصیت با حالت روحی پایدار ممکن است به مدت 6- 5 دقیقه دچار حالت گذرای موقت عجیب باشد) و بعضی از اختلالات رفتاری و رفتارهای نامناسب که با شخصیت فرد جور در نمی آید، که این‌ها باید بررسی شوند.
2- شایع‌ترین نوع تشنج کدام است؟
شایع‌ترین نوع تشنج، تشنج روانی- حرکتی و یا تشنج لُب گیج‌گاهی می باشد (عنوان می شود که داستایوفسکی نویسنده ی مشهور هم این نوع تشنج را داشته است). این نوع تشنج به صورت حملات از دست دادن ارتباط با محیط است. بیمار ممکن است رفتاری عجیب مانند بازی با دگمه ی لباس یا بازی با انگشتان داشته باشد که به این نوع صرع، اتوماتیسم گفته می شود و برای مدت 1الی 2دقیقه فرد متوجه چیزی نیست و دچار اختلال هوشیاری می شود. اگر این نوع تشنج به تنهایی باشد معمولاً اختلالی به وجود نمی آورد، ولی به طور معمول به کل مغز پخش می شود و هوشیاری از بین می رود و اکثراً این نوع تشنج‌ها شایع‌ترین نوع می باشند. ولی چون زود تبدیل به تشنج نوع دوم می شوند، تشخیص داده نمی شوند و در کودکان شایع‌تر است.
لازم به ذکر است چنانچه تشنج‌ها به صورت حملات تکراری باشند، تبدیل به صرع می شوند، به طوری که در ایران حدود 6- 5 میلیون نفر تشنج دارند و حدود 10درصد از آن‌ها دچار صرع می باشند.
در کل صرع بیماری درمان پذیری می باشد و افراد نباید هیچ نگرانی از این بابت داشته باشند.
3- آیا این بیماران می توانند ورزش کنند؟
بله، ورزش برای بیماران صرعی هیچ خطری ندارد. فقط ورزش‌های سنگین مانند کوه نوردی ، صخره نوردی را نباید انجام دهند و اگر می خواهند شنا کنند، باید یک نفر همراه داشته باشند.
کودکان محدودیت زیادی برای ورزش ندارند. بیماران صرعی هیچ‌گونه محدودیتی برای شغل‌های اداری- دفتری و ... ندارند، فقط باید از انجام کارهایی که دقت و هوشیاری بسیار لازم دارد (مانند خلبانی) پرهیز کنند.
ادامه دارد...
دکتر عسگر قربانی- متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب
استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
