تاثیر سیگار بر دستگاه قلب و عروق
استعمال دخانیات یک پدیده زیان‌بخش برای سلامت عمومی است و در حقیقت می‌‌توان آن را مهم ترین آسیب برای سلامت عمومی دانست. هزینه‌های بهداشتی (سلامتی) سیگار کشیدن نه تنها در کشورهای توسعه یافته بلکه در کشورهای در حال توسعه نیز بالاست. با توجه به این حقیقت که زیان‌های سلامتی ناشی از سیگار به‌موازات گسترش مصرف سیگار بیشتر می‌شود، تعجب‌آور نیست که بگوییم بیماری‌های ناشی از دود سیگار در کشورهای در حال توسعه شایع تر است ، چرا که شیوع مصرف سیگار در این کشورها در حال افزایش است.
سیگار کشیدن از طریق مکانیسم‌های متعددی سبب بیماری می‌گردد. دود سیگار محتوی بیش از 4000 ماده است و مطالعات دقیق سم‌‌شناسی روی تعداد نسبتاً کمی از سموم بالقوه انجام شده است. بعض سموم در گیاه تنباکو وجود دارند؛ تعداد دیگری از سموم در حین عمل آوری و اضافه کردن مواد شیمیائی خوش‌بو کننده و مزه‌آور به برگ‌های تنباکو و عده‌ای در اثر تجزیه حرارتی (PYROLYSIS) تنباکوی بعمل آمده، ایجاد می‌شوند.
دود تنباکو شامل موادی است که می‌توانند سبب گسیختگی DNA و جهش‌ها ژنی شوند. به علاوه این مواد می‌توانند به پروتئین‌ها و چربی‌های سلولی بچسبند و آنها را جدا کنند. به دلیل تنوع سموم، تعدد اجزاء بیوشیمیایی و سلولی که می‌توانند با آنها وارد عمل شوند، و گوناگونی قابلیت‌های افراد، آثار بیماری ناهمگون دود سیگار تعجب برانگیز نیست. از میان شایع ترین بیماری‌هایی که با استعمال دخانیات در ارتباط است، بیماری‌های آترواسکلروز قلبی-عروقی، سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن ریه، حملات مغزی و ... هستند.
سیگار کشیدن یک عامل خطر اصلی برای ایجاد
بیماری‌های قلبی– عروقی است. در حقیقت، تأثیر سیگار از نظر میزان، مشابه دو عامل خطر اصلی دیگر، یعنی فشار خون بالا و افزایش کلسترول خون است.
سیگار کشیدن با مکانیسم‌های مختلفی می‌تواند سبب ایجاد بیماری‌های قلبی مزمن گردد؛ شامل: صدمه مستقیم آندوتلیال بوسیله نیکوتین و منواکسیدکربن که می‌تواند دیواره یک شریان طبیعی و باز را تخریب و موجب ورود مواد چربی به‌داخل دیواره زخمی و ضخیم شدن و تنگی و در نهایت انسداد کامل شریان گردد؛ افزایش ضربان قلب و فشار خون با واسطه آزادسازی کاتکول آمین‌ها؛ هیپرلیپیدمی؛ افزایش میزان LDL؛ افزایش نوتروفیل‌های در گردش و افزایش انعقادپذیری خون، بنابراین نیکوتین و منواکسیدکربن با افزایش کار قلب، سبب افزایش نیاز به اکسیژن در عضله قلبی شده و از سوی دیگر ظرفیت حمل اکسیژن توسط خون را کاهش می دهد و سبب تشدید ناتوانی و اختلال عملکرد قلب می‌گردند و به این ترتیب زمینه را برای بروز آریتمی‌های قلبی مستعد می‌کنند.
تاثیر سیگار در ایجاد بیماری های قلبی-عروقی ، مشابه دو عامل خطر اصلی این بیماری یعنی فشار خون بالا و افزایش کلسترول خون است.
عضله قلب تنها زمانی سالم باقی می‌ماند که یک جریان خون کافی توسط شریان‌‌های کرونر به آن برسد. در طی سال‌های زندگی و به عنوان قسمتی از فرآیند طبیعی پیری، این عروق تدریجاً به‌علت فرآیند دژنراتیو دیواره ا‌شان تنگ می‌شود. در سیگاری‌ها این فرآیند بسیار سریع تر از افراد طبیعی پیشروی میکند. به طور مکرر خون جریان یابنده از خلال این عروق تنگ ناگهان لخته می‌گردد (ترومبوز کرونر) و سبب آسیب جدی به عضله قلب می‌شود. لخته شدن خون در عروق کرونر علت شایع مرگ در مردان و زنان 64- 35 ساله است.
بیماری عروق کرونر با تعداد سیگارهای کشیده شده، درجه استنشاق و سن شروع سیگار کشیدن در ارتباط است. هم‌چنین سیگار کشیدن غیرفعال در افراد مبتلا به آنژین صدری می‌تواند زمینه‌ساز حمله گردد.
با کنار گذاشتن سیگار، خطر بیماری‌های عروق کرونر کاهش می‌یابد و بعد از حدود سه سال از ترک، خطر مرگ ناشی از این بیماری تقریباً مانند غیرسیگاری‌هاست. ادامه سیگار کشیدن بعد از یک
حمله قلبی ، شانس بیمار را برای حمله دوم افزایش می‌دهد.
نیره ولدخانی- کارشناس علوم تغذیه تبیان
