تب،آژیر خطر طبیعی بدن
به محض آنکه علائمى مربوط به سرماخوردگى و یا شبیه به آن در بدن شما به میزان پیشرونده اى ظاهر شد، دماى بدن خود را نیز کنترل کنید. تب اولین آژیر خطر سیستم بدن هنگام مواجهه با عفونت است و این مکانیسم بسیار ساده اى است که بدن براى حفظ خود در مقابل عفونت و آسیب هاى حاصل از آن داراست. به این ترتیب که نخست مغز شما به بدنتان فرمان حرکت خون را از سطح پوست به سطوح داخلى تر صادر مى کند. سپس گلبول هاى سفید و آنتى بادى هاى موجود در خون نیز به منبع عفونت می رود و مرحله حذف آغاز مى شود.
با حرکت خون از قسمت سطحى به بخش هاى داخلى تر، سطح بدن حرارت کمترى از دست داده و دماى بدن شما افزایش مى یابد. حال در صورت مواجه شدن با تغییرات اینچنینى در دماى بدن پیش از هر اقدامى از وجود تب مطمئن شوید، زیرا همیشه دماى بالاى بدن نشان دهنده تب نیست. اگرچه 37 درجه سانتیگراد(98 درجه فارنهایت) به عنوان دماى طبیعى و نرمال بدن محسوب مى شود، ولى وضعیت جسمانى افراد نیز در این تشخیص مؤثر است. به این معنا که نوع غذاى مصرفى، میزان پوشش، هیجانات عصبى و تمرینات بدنى شدید همگى بر دماى بدن شما تأثیر مى گذارند. مثلاً تمرینات شدید بدنى مى تواند دماى بدن شما را تا میزان5/37 درجه سانتگراد افزایش دهد، حال آنکه این دما در این شرایط تب محسوب نمى شود، اگرچه ممکن است با کمى علائم سرماخوردگى نیز همراه باشد. در ضمن توجه به این نکته ضرورى است که دماى بدن کودکان نیز معمولاً بالاتر از افراد بزرگسال است. حال با تمام این توضیحات براى تشخیص تب، قانون کلى در شرایط عادى و بدون وجود عوامل فوق به این ترتیب است که هنگامى که دماى بدن شما بین 5/37 تا 38 درجه سانتیگراد باشد، شما در آستانه بروز تب هستید و در صورتى که این میزان به بالاتر از38 درجه سانتیگراد یا 100درجه فارنهایت برسد، تب پدیده آمده است؛ ولى نکته اینجاست که هرگز به محض بروز تب نباید براى قطع آن اقدام کرد، بلکه نخست شرایط بعدى آن، حال بیمار و روند افزایش دما را بررسى کنید.
به طور کلى این تصور که تب به خودى خود بیمارى است و بلادرنگ مى بایست مبارزه علیه آن آغاز شود، تصور نادرستى است، زیرا تب تنها یک علامت است. هنگامى که بدن شما با تهاجم باکتریایى یا ویروسى مواجه مى شود، موادى را ترشح مى کند که به مغز شما فرمان بالا بردن دماى بدن را می دهد و در نتیجه تب حاصل مى شود. جالب این که در دماى بالاى بدن عملکرد باکترى ها و ویروس ها جهت انتشار و تکثیر بسیار سخت تر خواهد شد، در نتیجه این عکس العمل طبیعى بدن مى تواند طول مدت بیمارى را کاهش دهد و قدرت آنتى بیوتیک ها را در اثر حمله باکتریایى تقویت کند. ولى مطالب ذکر شده به این معنا نیست که هرگز کنترلى بر روى دماى ایجاد شده، انجام نپذیرد. بلکه در صورتى که این دما همواره در حال افزایش بوده و این روند امکان وقوع خطر تشنج را به همراه داشته باشد، پیش از ایجاد چنین مشکلى مى بایست اقدامات اولیه براى کاهش آن صورت گیرد. این موضوع در مورد کودکان از اهمیت ویژه اى برخوردار است.
در همین راستا به نکات زیر نیز توجه کنید:
الف- در طول دوره تب به میزان زیادى در روز مایعات بنوشید. هنگامى که شما داغ هستید، بدن شما جهت خنک شدن تعریق بیشترى دارد، در نتیجه آب بیشترى از دست مى دهد؛ لذا نوشیدن مایعات، جایگزین خوبى براى آب از دست رفته خواهد بود. براى این منظور، تنها نوشیدن آب، مورد نظر نیست بلکه مایعات دیگر همچون آبمیوه، چاى و شیر نیز همان تأثیر را دارا هستند. همچنین مایعاتى مانند آبمیوه و آب سبزیجات سرشار از ویتامین ها و مواد معدنى مختلف هستند و هم براى مبارزه با تب و هم جهت تقویت بدن مفیدند.
ب-از کمپرس گرم و یا سرد استفاده کنید. کمپرس هاى مرطوب به کاهش دماى بدن کمک مى کنند. پیش از این تصور بر این بود که براى پائین آوردن تب حتماً مى بایست از کمپرس آب یخ استفاده شود ولى امروزه متخصصان بر این عقیده اند که کمپرس گرم بر روى پیشانى، کمر و قسمت نرم ساق پا نیز همان تأثیر کمپرس سرد را داراست. البته آنها متذکر مى شوند که این کار در شرایطى مجاز است که دماى بدن کمتر از 5/39درجه سانتیگراد باشد در غیر این صورت به هیچ وجه نمى توان از کمپرس گرم استفاده کرد.
توجه: کاربرد کمپرس یخ هنگام بروز تب نیز از جمله اقدامات رد شده است، زیرا به این ترتیب سرماى زیاد سبب منقبض شدن رگ هاى خونى پوست می شود و در حرکت خون تغییر ایجاد مى کند که حاصل آن افزایش بیشتر دماى داخلى بدن است.
ج- از انجام کارهایى که دماى بدن را بیشتر بالا مى برد بپرهیزید. پوشیدن لباس هاى زیاد، استراحت در کنار منبع گرما زایى همچون بخارى، شومینه و استفاده از رواندازهاى ضخیم از آن جمله اند.
د- اتاق را زیاد گرم نکنید. به توصیه برخى از پزشکان، دماى مناسب براى فضایى که بیمار تب دار در آن به سر مى برد، 18 درجه سانتیگراد یا 65 درجه فارنهایت است. گرماى زیاد دماى بدن را نیز افزایش مى دهد.
الهام اسماعیلى
