اغلب والدینى که قصد جدایى دارند، درباره واکنش فرزندانشان به طلاق و جدایى آنها نگرانند و مى خواهند بدانند آیا فرزندانشان سالم و شاد بزرگ خواهند شد
جامعه شناسان و روان شناسان تلاش دارند تا اطلاعات مفیدى را درباره تأثیرات طلاق بر بچه ها فراهم کنند. بخشى از عوامل مهم در رابطه با تأثیر طلاق بر بچه ها شناخته شده است. تحقیقات نشان مى دهد که تأثیر طلاق بستگى به سن بچه ها در زمان طلاق دارد. همچنین مى تواند به جنسیت و شخصیت بچه ها، میزان تعارض بین والدین و حمایت فراهم شده از سوى دوستان و خانواده بستگى داشته باشد.
* سن فرزندان
آگاهى زیادى درباره تأثیر طلاق بر بچه هاى زیر دو یا سه سال وجود ندارد. بچه هاى خیلى کوچک اگر طلاق رخ دهد احتمالاً زیاد رنج نخواهند برد. با این وجود، اگر رابطه و پیوند بین والدین و فرزند شکسته شود، مشکلاتى به بار خواهد آمد. والدین باید درباره نگهدارى از کودک به توافق برسند تا بچه ها در شرایط ناشى از تعارض و کشمکش بین آنها بزرگ نشوند.
* نوزادان
نوزادان ممکن است متوجه تعارض والدین نشوند، اما به تغییر وضعیت واکنش نشان مى دهند. نوزادان ممکن است اشتهاى خود را از دست بدهند یا دچار ناراحتى هاى گوارشى شوند.

*خردسالان

بچه هاى سه تا پنج ساله همواره فکر مى کنند که علت طلاق والدین شان هستند. براى مثال، آنها ممکن است فکر کنند که اگر غذاى خود را خورده بودند یا کارهایشان را به موقع انجام مى دادند، این امر اتفاق نمى افتاد. بچه ها در این سنین، ممکن است از تنها ماندن و رها شدن بترسند. آنها ممکن است رفتار کودکانه ترى از خود نشان دهند مثلاً ممکن است شروع به خیس کردن رختخواب خود کنند یا این که وقوع تغییرات را انکار کرده و افسرده و عصبانى شوند. با وجودى که آنها خواهان امنیت و در کنار یک بزرگسال بودن هستند ممکن است خود را نافرمان و پرخاشگر نشان دهند.
* بچه هاى دبستانى
بعضى از روان شناسان معتقدند کنار آمدن با طلاق والدین براى بچه ها در این سنین مشکل تر از بچه هاى پیش دبستانى و بچه هاى بزرگتر است. بچه ها در این سنین به اندازه کافى براى فهم طلاق بزرگ هستند و این قضیه را که در وضعیت خوبى به سر نمى برند، درک مى کنند اما آنها براى درک والدین یا کنترل و عکس العمل مناسب نشان دادن خیلى کوچک اند. آنها ممکن است آشفتگى، عصبانیت شدید یا تردید در تصمیم گیرى از خود نشان دهند. توانایى آنها براى فعالانه درگیر شدن در بازى ها و فعالیت با بچه هاى دیگر ممکن است به بهبود وضعیت آنها کمک کند. آنها ممکن است احساس طردشدگى از سوى والدینى که او را ترک کرده اند داشته باشند و ممکن است دچار سردرد و ناراحتى هاى گوارشى شوند.
* نوجوانان
نوجوانان ممکن است احساس خشم، ترس، تنهایى، افسردگى و احساس گناه را نشان دهند. اگر وظایف جدیدى مثل امور خانه یا مراقبت از خواهر و برادر کوچکتر به آنها محول شود احساس مى کنند بزرگتر شده اند. بعضى از نوجوانان ممکن است احساس کنند که حمایت والدین خود را از دست داده اند یا این که درباره توانایى شان براى ازدواج کردن و حفظ زندگى مشترک شان تردید کنند. نوجوانان ممکن است علت هاى منجر به طلاق والدین شان را بدانند. توانایى آنها در به خاطر آوردن تعارضات و استرس ناشى از طلاق ممکن است با توانایى آنها براى برخورد با تغییرات در خانواده آتى شان تداخل یابد. آنها همچنین ممکن است احساس کنند که تحت فشار هستند براى این که کدام یک از والدین را انتخاب کنند یا این که کدام یک از آنها را در طلاق مقصر بدانند.
* تأثیر جنسیت
یافته هاى محققان نشان مى دهد پسرانى که در کنار پدرشان و دخترانى که در کنار مادرشان بزرگ مى شوند، ممکن است بهتر از بچه هایى که در کنار والدین با جنس مخالف پرورش مى یابند عمل کنند. پسرانى که با پدرانشان زندگى مى کنند به نظر مى رسد کمتر پرخاشگر شوند. آنها همچنین مشکلات عاطفى کمترى نسبت به پسرانى که با مادرانشان زندگى مى کنند و تماس محدودى با پدرانشان دارند نشان مى دهند. همچنین دخترانى که در کنار مادرانشان بزرگ مى شوند مسئولیت پذیرتر مى شوند و به بلوغ فکرى بالاترى نسبت به دخترانى که در کنار پدرانشان بزرگ مى شوند مى رسند.
به رغم این مسائل انطباق پذیرى بچه ها با طلاق بیش از آن که به جنسیت و سن آنها رابطه داشته باشد به کیفیت رابطه آنها با والدین بستگى دارد.
* کمک به بچه ها براى انطباق با طلاق
با وجود ناراحت کننده بودن طلاق، با فرزندانتان در این زمینه صحبت کنید چراکه صحبت کردن درباره این موضوع رابطه شما را با آنها تقویت خواهد کرد. این قضیه همچنین به اعتماد آنها به شما کمک مى کند. دادن اطلاعات کلى وقتى با بچه هاى کوچکتر صحبت مى کنید کافى و مناسب است ولى بچه هاى بزرگتر از شما جزئیات بیشترى مى خواهند. آنها مى خواهند بدانند آینده شان چه مى شود. همچنین مى خواهند بدانند چه رابطه اى با هر دو والدین شان خواهند داشت. به نظر مى رسد مهمترین عامل براى حفظ آرامش روحى بچه ها، کاستن از مقدار و شدت تعارض و کشمکش بین والدین است. به حداقل رساندن تعارض و خصومت بین والدین بعد از طلاق مى تواند به رشد و آرامش بچه ها کمک کند. توافق بین والدین درباره چگونگى پرورش و تربیت بچه ها، همچنین دوست داشتن و مورد توجه بودن از سوى والدین، به آرامش بچه ها و احساس ارزشمند بودن آنها کمک مى کند. با وجود این که مراقبت و نگهدارى نوبتى والدین ممکن است مزایایى داشته باشد ولى گاهى بچه ها به این شیوه زندگى واکنش منفى نشان مى دهند. بچه هاى پیش دبستانى ممکن است احساس کنند که این یک نوع تنبیه است که از خانه اى به خانه دیگر مى روند. یا احساس کنند این به علت نافرمانى و نحس بودن آنها اتفاق مى افتد. بچه هاى بزرگتر ممکن است از این شیوه زندگى نفرت داشته باشند بخصوص اگر این شیوه نظم زندگى شان را به هم بزند. تعدادى از والدین در سرپرستى مشترک به این علت که با هم تماس دارند ممکن است نزاع هایى داشته باشند و این موجب رنجش بچه هاى آنها خواهد شد. نگهدارى مشترک و موفقیت آمیز نیاز به روابط عادى و همکارى والدین دارد که مسلماً این قضیه براى والدینى که با هم زندگى نمى کنند مشکل است. اگر سطح بالایى از تعارض و کشمکش بین والدین وجود داشته باشد مسلماً مراقبت مشترک به سود فرزندان نخواهد بود.
* رابطه خود را با فرزندتان حفظ کنید
مشارکت دائم والدین در زندگى بچه ها آشکارترین راه است که به بچه ها نشان دهید مورد توجه و با ارزش هستند. والدینى که در یک شهر و مکان دیگر زندگى مى کنند مى توانند با نوشتن نامه یا نامه الکترونیکى و برقرارى تماس هاى تلفنى، رابطه خود را با فرزندشان حفظ کنند. بچه ها در همه سنین درباره این که والدین دوباره با هم زندگى خواهند کرد خیال پردازى مى کنند. این امر بویژه ممکن است وقتى والدین با هم به طور موفقیت آمیزى از فرزند خود مراقبت مى کنند تشدید شود. بنابراین بهتر است فرزندانتان را از این که طلاق گرفته اید آگاه کنید و به آنها بفهمانید که زندگى مشترکتان پایان یافته است. در صورت امکان، تغییرات بعد از طلاق را که بر زندگى فرزندانتان اثر خواهد گذاشت محدود کنید. براى مثال تلاش کنید تا فرزندانتان در همان مدرسه و محل زندگى خود باقى بمانند.
با فرزندانتان درباره نگرانى هایتان از طلاق صحبت کنید. این موضوع به آنها کمک خواهد کرد تا بفهمند چه چیزى اتفاق افتاده است. شیوه هاى مثبت کاهش استرس را به کار گیرید. براى مثال ورزش کنید، غذاهاى مغذى بخورید، اوقاتى را با دوستانتان صرف کنید یا به امورى که مورد علاقه تان است سرگرم شوید. همچنین براى کاهش استرس فرزندانتان، آنها را وادار کنید تا براى مثال با دوستانشان بازى کنند یا یک سرگرمى جدید بیابند، به یک باشگاه بپیوندند، مطالعه کنند و یا با هم به پیاده روى بروید.
با فرزندانتان مهربان اما محکم و منضبط برخورد کنید. احساس خشم آنها را بپذیرید. کمک کنید آنها شیوه ها و راه هاى قابل قبول بیان عصبانیت را بدون آسیب زدن به خودشان، سایر افراد، حیوانات و اموال نشان دهند. محبت و عشق خودتان به فرزندانتان را نشان دهید اما با این حال مقرراتى را در رابطه با پرخاشگرى و رفتارهاى نامناسب فرزندانتان اعمال کنید.
دوستان، بزرگترها و اعضاى خانواده مى توانند حمایت عاطفى و تکیه گاهى براى بچه ها فراهم کنند. آنها مى توانند به آنها مهارت ها و فعالیت هاى جدید بیاموزند و به عنوان الگوهاى نقشى عمل کنند. همچنین مى توانند به بچه ها بفهمانند که مهم و با ارزش هستند. مشورت با مددکاران اجتماعى، روان شناسان، روان درمانگران خانواده، یا روانپزشکان مى توانند به بعضى از بچه ها براى سازگار شدن با طلاق والدین کمک کند.
در اغلب موارد چندین سال طول مى کشد تا بچه ها با طلاق والدین شان کنار بیایند. از طریق محبت کردن، تفاهم و حفظ تماس نزدیک و صمیمانه با فرزندانتان به آنها کمک خواهید کرد تا با این موضوع کنار آمده و شخص خلاق تر و مفیدى شوند.

منبع:روزنامه ایران