انواع بیماری های آلرژی چشمی
ورم ملتحمه آلرژیک(Allergic conjunctivitis)
مالیدن چشمی که می خارد یک واکنش طبیعی است، اما مالیدن چشم ها باعث آزاد شدن مقادیر بیشتر هیستامین و سایر واسطه های آلرژی می شود و در نتیجه موجب بدتر شدن علائم حساسیت می گردد. پس سعی کنید تا جایی که امکان دارد چشم ها را نمالید.
ورم ملتحمه (کنژنکتیویت) شایع ترین شکل حساسیت چشمی است. این بیماری اغلب در اثر حساسیت به گرده گل ها و گیاهان ایجاد می شود، به همین علت در فصل بهار شایع تر است. اما در افرادی که به گرد و خاک خانگی، کپک ها، مو و پر حیوانات یا مواد شیمیایی یا داروهای خاص حساسیت دارند، ممکن است علائم حساسیت در هر فصلی از سال ایجاد شود. ورم ملتحمه آلرژیک فصلی، اغلب با آب ریزش از بینی همراه است.
علائم مهم ورم ملتحمه آلرژیک عبارتند از: خارش، سوزش و قرمزی چشم ها، اشک ریزش، ترشحات آبکی و تورم پلک و ملتحمه.
از آنجا که اکثر علائم حاد بیماری ناشی از آزاد شدن هیستامین در بافت ملتحمه است، درمان انتخابی این علائم استفاده از قطره های چشمی آنتی هیستامین است.
جهت پیشگیری از بروز این علائم می توان از قطره های پایدار کننده ماست سل ها(mast cells) استفاده کرد. همچنین در موارد حساسیت خیلی شدید، می توان با نظر چشم پزشک از قطره های استروئیدی برای مدت کوتاهی استفاده کرد. شربت ها و قرص های آنتی هیستامین معمولا روی علائم چشمی بیمار چندان مؤثر نیستند، اما برای کنترل آب ریزش بینی و علائم پوستی حساسیت به کار می روند.
ورم ملتحمه همراه با درماتیت آتوپیک(Atopic dermatitis)
درماتیت آتوپیک نوعی حساسیت شدید پوستی است که با خارش شدید همراه است و اغلب در بچه ها و نوجوانان ظاهر می شود.
علائم چشمی این بیماری معمولا نوجوانان و جوانان بخصوص پسرها را درگیر می کند. علامت چشمی اصلی این بیماری، خارش شدید و قرمزی پلک هاست. چشم ها ترشحات فراوان دارند و پلک ها حالت پوسته پوسته و دلمه بسته پیدا می کنند. پلک ها ضخیم و سفت می شوند و گاهی حساسیت به نور ایجاد می شود.
این بیماری در صورت درمان نامناسب، به علت خارش مزمن و خراش مکرر سطح قرنیه توسط سطح ناهموار پلک ها، باعث ایجاد لک قرنیه و تاری دید می گردد.
گاهی اوقات مصرف برخی مواد غذایی حساسیت زا مثل تخم مرغ، آجیل، توت فرنگی، گوجه فرنگی، بادنجان، ادویه ها، شیر و ماهی ممکن است باعث بدتر شدن علائم پوستی و چشمی درماتیت آتوپیک شود. در این حالت حذف این مواد از رژیم غذایی به کنترل بیماری کمک می کند. به علاوه مواد حساسیت زای موجود در هوا مثل گرد و خاک خانگی، کپک ها، مو و پرز حیوانات نیز می تواند باعث شدیدتر شدن علائم در افراد مبتلا شود.
پایه اصلی درمان این بیماری استفاده از آنتی هیستامین های خوراکی قوی برای کنترل خارش است. استفاده از قطره های آنتی هیستامین، قطره های پایدار کننده ماست سل ها و در موارد شدید دوره های کوتاه مدت قطره های استروئیدی می تواند به کنترل علائم چشمی کمک کند.
گاهی اوقات یک عفونت میکروبی در پلک ها هم زمان با درماتیت آتوپیک ایجاد می شود که باعث بدتر شدن خارش و سایر علائم چشمی می شود. در این حالت درمان عفونت با استفاده از قطره ها و پمادهای آنتی بیوتیک و شستشوی مکرر پلک ها می تواند به رفع عفونت و بهتر شدن علائم کمک کند.
علائم چشمی درماتیت آتوپیک ممکن است فرد را سال ها درگیر کند. به علاوه در افراد مبتلا به این بیماری احتمال ایجاد آب مروارید (کاتاراکت) و لک قرنیه، بیشتر از افراد عادی است. به همین دلایل این افراد باید مرتباً تحت نظر چشم پزشک باشند.
کراتوکنژنکتیویت بهاره (Vernal Keratoconjunctivitis)
کراتوکنژنکتیویت (التهاب ملتحمه و قرنیه) بهاره بیماری شایعی نیست.این بیماری اغلب در مناطق روستایی گرمسیر و در نوجوانان، بخصوص پسرها اتفاق می افتد و قبل از 20 سالگی به تدریج بهبود می یابد.
بیماری معمولاً از اواسط بهار که هوا رو به گرمی می رود شروع می شود و پس از 2 تا 3 ماه کم کم برطرف می شود و در سال بعد مجددا عود می کند.
در این بیماری چشم ها خارش شدید پیدا می کند و پلک ها متورم و سنگین می شوند(گاهی به همین علت فرد ظاهر خواب آلوده پیدا می کند). ممکن است حساسیت به نور ایجاد گردد. معمولاً ترشحات شیری رنگ چسبناک در گوشه چشم ها جمع می شود. در پشت پلک بالایی ظاهر سنگ فرشی ایجاد می شود(این منظره در معاینه، با میکروسکوپ چشم پزشکی به راحتی با برگرداندن پلک قابل مشاهده است). همچنین به علت تجمع سلول های التهابی در ملتحمه ممکن است لکه های سفیدرنگی در ملتحمه و دور قرنیه دیده شود. گاهی اوقات در این بیماران بافت ملتحمه در اطراف قرنیه حالت برجسته پیدا می کند.
کراتوکنژنکتیویت بهاره می تواند به علت خارش های مکرر باعث ایجاد خراش و لک قرنیه شود.
مؤثرترین درمان این بیماری، استفاده از قطره های استروئید چشمی (برای مدت کوتاه و زیر نظر چشم پزشک) است. می توان برای کمک به کنترل بیماری و جلوگیری از عود آن از قطره های پایدار کننده ماست سل ها و قطره های آنتی هیستامین موضعی نیز استفاده کرد. استفاده از عینک های آفتابی با شیشه بزرگ و دسته های ضخیم (که از ورود گرد و خاک به چشم جلوگیری می کند) می تواند به کنترل بیماری کمک کند. همچنین استفاده از کمپرس آب سرد و خنک کردن محل زندگی می تواند تا حدی علائم را تسکین بخشد.
حساسیت ناشی از لنز تماسی (کنتاکت لنز)
هر جسم خارجی که به صورت مزمن با ملتحمه و سطح داخلی پلک در تماس باشد، می تواند باعث بروز حساسیت شود.
در مورد لنز تماسی خود لنز، رسوبات پروتئینی ایجاد شده بر روی لنز و محلول های تمیز کننده لنز(به خصوص مواد نگهدارنده موجود در محلول) می تواند موجب ایجاد حساسیت شود. خوابیدن با لنز تماسی احتمال ایجاد حساسیت را شدیداً افزایش می دهد.
حساسیت به لنز تماسی معمولا به صورت قرمزی و خارش چشم و ایجاد ترشحات فراوان و غلیظ بروز می کند. به علاوه معمولا در سطح خلفی پشت پلک فوقانی حالت پشته پشته ایجاد می شود(این پشته ها در حقیقت برجستگی های طبیعی ملتحمه هستند که پاپیلا نام دارند و در اثر حساسیت بصورت غیر طبیعی بزرگ و برجسته می شوند).
مؤثرترین درمان این نوع حساسیت، توقف استفاده از لنز تماسی است. معمولاً قرمزی و خارش چشم چند روز تا چند هفته پس از توقف استفاده از لنز بهبود می یابد، اما برطرف شدن برجستگی های پشت پلک(پاپیلاها) ممکن است چندین ماه طول بکشد.
در صورتی که نتوان از عینک یا روش های دیگر برای اصلاح دید استفاده کرد و فرد ناچار به استفاده از لنز باشد تغییر نوع لنز، تمیز کردن مکرر لنز و شستشوی کامل رسوبات پروتئینی و سپس آبکشی دقیق با آب مقطر و یا استفاده از لنزهایی که به صورت روزانه تعویض می شوند ممکن است به بهبود این عارضه کمک کند.
به علاوه، ممکن است لازم باشد قطره های چشمی پایدار کننده ماست سل ها تا چند ماه در این افراد مصرف شود(در موقع استفاده از قطره باید لنز تماسی را از چشم خارج کرد).
حساسیت های پلک
حساسیت های پلک اغلب نوعی واکنش حساسیتی ویروس است که در اثر برخورد مستقیم با یک ماده آلرژی زای خاص ایجاد می شود.
این عارضه معمولاً در اثر تماس با مواد شوینده یا مواد آرایشی اتفاق می افتد و به همین دلیل در خانم ها شایع تر است(لاک ناخن در صورت مالیدن دست ها به چشم می تواند این عارضه را ایجاد کند).
علائم این نوع حساسیت معمولاً 24 تا 48 ساعت پس از برخورد با ماده آلرژی زا اتفاق می افتد. معمولا پلک ها دچار خارش شدید و قرمزی می شود، ممکن است جوش های ریز آبکی روی پلک ها ایجاد شود. گاهی ملتحمه نیز قرمز می شود. درصورتی که فرد به طور مکرر با ماده آلرژی زا در تماس باشد پوست پلک ها ضخیم شده حالت چرمی پیدا می کند و پلک کلفت می شود.
بهترین درمان این عارضه، شناسایی ماده مولد حساسیت و پرهیز از آن است. در موارد حاد،استفاده از یک پماد چشمی استروئیدی ملایم برای مدت چند روز می تواند به کنترل علائم کمک کند. درصورتی که عفونت میکروبی به ضایعه حساسیتی پلک اضافه شود، لازم است عفونت با داروهای آنتی بیوتیکی درمان شود.
بهاره مهرنژاد
روزنامه شرق
