مصرف دخانیات در حال حاضر یکی از بزرگترین عوامل افزایش مرگ ومیر در سطح جهان است. چهارمیلیون نفر هر سال در اثر ابتلا به بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات در جهان جان خود را از دست می‌دهند. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، پیش بینی می‌شود در چند سال آینده 500میلیون نفر از جمعیت دنیا به علت مصرف دخانیات بمیرند که بیش از نیمی از این افراد را کودکان و نوجوانان امروز تشکیل می‌دهند. تخمین زده می‌شود تا سال 2030دخانیات با قربانی کردن 10میلیون نفر در سال، بیش از کل مرگ‌های ناشی از مالاریا، مادران باردار، کودکان و سل، تنها عامل عمده مرگ در دنیا باشد و بیش از 70درصد این مرگ و میرها در کشورهای در حال توسعه اتفاق خواهد افتاد. در ایران نیز مرگ‌های ناشی از مصرف دخانیات 50هزار نفر درسال برآورد شده و پیش بینی می‌شود طی 20سال آینده این میزان به 200هزار نفر درسال برسد. وجود چهار هزار نوع ماده شیمیایی و سم در ترکیب دود سیگار و استنشاق آن موجب بروز مخاطرات برای سلامتی مصرف‌کنندگان دخانیات واطرافیان افراد سیگاری می‌شود. طبق مطالعات انجام‌شده درسراسر دنیا در خصوص بیماری‌های مرتبط با استعمال دخانیات، حداقل 25نوع بیماری خطرناک شامل انواع سرطان‌ها و بیماری‌هایی مانند قلب و عروق، ریه، کبد،گوارش، جنین و نازایی به اثبات رسیده است. مصرف دخانیات و خطرات آن، چنان اهمیت پیدا کرده که سازمان جهانی بهداشت مبارزه با آن را بعنوان اولویت اول برنامه‌های خود در نظر قرارداده و برای نخستین بار توسط این سازمان کنوانسیون جهانی تحت عنوان کنوانسیون کنترل دخانیات بامشارکت نمایندگان‌کشورهای جهان تنظیم‌شد و به‌امضای وزرای بهداشت کشورهای عضو رسید. محورهای اصلی این کنوانسیون شامل مصرف دخانیات، اقتصاد، قاچاق، خرید و فروش، تولید صنایع دخانیات، کشاورزی، مالیات، تبلیغات، آموزش‌های بهداشتی، تجارت‌وبالاخره‌غرامت است. طبق‌اطلاعات منتشره‌توسط سازمان جهانی‌بهداشت سالیانه از 300میلیارد دلار درآمد کمپانی‌های دخانیات 200میلیارد دلار آن سود خالص است، و بدیهی است صنایع مذکور برای حفظ منافع خود حاضرند دست به‌هر اقدامی بزنند. پس ازتصویب مفاد کنوانسیون، فشار کشورهای بزرگ روی کمپانی‌های چند ملیتی دخانیات افزایش یافته و کمپانی‌های مذکور برای کاهش فشارهای وارده اقدام به توسعه صنایع خود به کشورهای در حال توسعه کرده‌اند. در بعضی کشورها با اجرای برنامه‌های کنترلی شامل افزایش قیمت، ممنوعیت مصرف در اماکن عمومی، درمان و ترک معتادین به مواد دخانی و بالاخره مبارزه با بازار توانسته‌اند مصرف دخانیات را کاهش دهند. به عنوان مثال در کالیفرنیا آمریکا مصرف دخانیات در سال 2003حدود 58 درصد کاهش پیدا کرد و در عین حال روند مصرف دخانیات در کشورهای با درآمد پایین و متوسط سالیانه 3/4درصد افزایش نشان داده است. در ایران نیز با مقایسه آمارهای سال 1370و 1378شاهد کاهش شیوع مصرف دخانیات در گروه سنی 15تا 69سال از 14/6درصد به 11/7درصد بوده‌ایم ولی درگروه سنی 15تا 24سال میزان مصرف قلیان از 0/8درصد به1/4درصد افزایش یافته است. همچنین براساس مطالعات سازمان جهانی بهداشت، دوتا سه برابر هزینه مصرف دخانیات صرف درمان بیماری‌های ناشی از آن می‌شود. بنا به گزارش بانک جهانی، در ایالات متحده هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی ناشی از مصرف دخانیات هفت درصد کل هزینه‌های بهداشتی یا به عبارتی 2دلار تا 3/71دلار به ازای هر بسته سیگار 20تایی فروخته شده، است. یک کارشناس مسوول دبیرخانه کنترل دخانیات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه گفت: عدم آگاهی افراد جامعه بخصوص جوانان از مضرات استعمال دخانیات وبی‌توجهی به اعتیادآور بودن این محصول، نداشتن تشکیلاتی در سیستم بهداشتی کشور جهت ارایه خدمات مشاوره‌ای به خانواده‌ها از دلایل نگرانی افزایش مصرف دخانیات در بین جوانان است. وی افزود: تحقیقات سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد در کشورهای توسعه یافته آگاهی کافی در زمینه آثار زیانبار مصرف دخانیات وجود دارد، ولی در کشورهای در حال توسعه و یا کشورهای فقیر این آگاهی بسیار کمتر است و در بسیاری از موارد با وجود آگاهی‌های لازم افراد معتاد به سیگار خطرات مصرف سیگار را نسبت به سایر بیماری‌ها دست کم می‌گیرند و یا اینکه حداقل در مورد شخص خودشان از این آگاهی استفاده نمی‌کنند. کارشناس مسوول دبیرخانه‌کنترل دخانیات وزارت بهداشت، گفت: ارتقای آگاهی عموم‌از پیامدهای مصرف دخانیات برسلامتی واستنشاق تحمیلی دود سیگار در کاهش مصرف آن موثر است و ضروری است جهت اثربخشی برنامه‌های کنترل دخانیات با ایجاد مراکز مشاوره‌ای در نظام بهداشتی کشور دسترسی آحاد جامعه به خدمات کنترل دخانیات افزایش یابد. خدیجه محصلی تصریح کرد: با انجام این اقدامات، می‌توان گامی موثردرجهت پیشگیری از ابتلا، به مصرف دخانیات و ترک سیگار و درمان افراد سیگاری و در نهایت جامعه‌ای عاری از دخانیات برداشت. محصلی با بیان اینکه دود سیگار حاوی هزار نوع ماده با آثار آنتی ژنی، جهش‌زایی و سرطان زایی، دارویی و ضد سلولی است، تدوین برنامه‌کنترل دخانیات رایکی از مهمترین اقداماتی ذکر کرد که وزارت بهداشت درجهت آگاه‌سازی جامعه در مورد مضرات مصرف دخانیات و کاهش مصرف آن انجام داد. وی، ارتقای آگاهی کارکنان بهداشتی ازمضرات استعمال دخانیات و استنشاق تحمیلی دود سیگار، بهبود عملکرد کارکنان بهداشتی در زمینه کنترل مصرف دخانیات، ارتقای دانش کارکنان بهداشتی درخصوص روشهای کنترل مصرف دخانیات، کنترل مصرف دخانیات در بین کارکنان و افراد جامعه و ایجاد محیطهای کاری بدون دود را از مزیت‌های برنامه کنترل دخانیات دانست.

منبع:روزنامه همبستگی