اختلال خـُلقی یا بیماری عاطفی چیست؟ ( قسمت اول )
گروهی از ناراحتی ها و بیماری های روانی را اختلالات خلقی می گویند. تقریباً این نوع اختلالات و مشکلات روانی از شایعترین انواع ناراحتی های روانی است که در تمام سنین دیده می شود . این اختلالات روانی ممکن است از خفیف ترین شکل آن مثلاً یک نوع افسردگی خیلی ساده و جزئی و گذرا باشد یا از نوع حالت های خیلی شدید ، پیشرفته ، طولانی و عود کننده. این گروه از بیماری های روانی ممکن است با علت شناخته شده و معلوم عارض شود. مانند افسردگی های شدید به دنبال از دست دادن عزیزان یا اتفاقات ناگوار و یا ورشکستگی های مالی.
اختلالات خُـلقی شامل بیماری های زیر می باشد مانند:
افسردگی (Depression) ، اضطراب (Anxiety ) ، اختلالات دو قطبی (Bipolar disorder)، خـُلق متغیر و افسرده و یا شاد.
اصولاً خـُلق در افراد سالم و نرمال ، در حالت معمول و طبیعی قابل کنترل توسط خود فرد است ولی چنانچه خُـلق توسط شخص ، غیر قابل کنترل باشد تغییر خلق عارض می شود . اگر خلق بالاتر از حد متعادل برود حالت سرخوشی ، و اگر از حد متعادل پایین تر بیاید افسردگی عارض می شود . پس شخص عادی قادر به کنترل عواطف خود است ولی فرد بیمار، اختیار و کنترل بر عواطف خود ندارد.
البته ممکن است علائمی که در افزایش خلق یعنی حالات سرخوشی ، و علائمی که در کاهش خلق یا افسردگی ذکر شد در یک فرد ، در ادوار مختلف زندگی مشاهده شود که البته این دو گروه ، علائم هم زمان نمی باشند . ممکن است هر تعداد از علائم در دوره ای مخصوص به خود ، در فرد ظاهر شود یعنی تعدادی از علائم ، مربوط به بالا بودن خـُلق در حالت سرخوشی ، و گروهی از علائم مربوط به پایین بودن خلق یا حالت افسردگی در فرد مشاهده شود واگر در فردی این حالات به تناوب عارض شود و عود کننده باشد این حالت را اختلال خـُلقی دو قطبی – یا خـُلق ادواری می نامند که مرحله شدید آن را در گذشته "جنون ادواری" می گفتند .
میزان شیوع اختلالات خلقی
اختلالات خلقی بخصوص افسردگی ، از شایعترین بیماری های روانی است ، به طوری که احتمال بروز آن برای خانم ها حدود 20% و برای آقایان 10% است و احتمال بروز نوع دو قطبی برای مردها و زن ها در حدود 1% است . البته در خانم ها کمی بیشتر از آقایان می باشد. از نظر ارثی در خانواده هایی که یکی از بستگان آنها دچار این بیماری هستند، احتمال بروز آن بیشتر می شود. در دوقلوها و بخصوص در دوقلوهای یک تخمی این احتمال بیشتر می شود. اگر یکی از والدین ، مبتلا به بیماری اختلال خلقی باشد احتمال بروز در هر یک از فرزندان آنها 27% است و اگر، هم پدر و هم مادر گرفتار باشند این میزان حدوداً به دو تا سه برابر افزایش می یابد.
علت شناسی
علت را در این بیماری ، نظریه های بیولوژیک ذکر می کنند که خود شامل عامل توارث مثل اکثر بیماری ها و عامل روانی اجتماعی ، اختلالات بیوشیمیایی است ؛ مثلاً اختلال در ترشح برخی از ترشحات سلول های عصبی مغز که در انتها و فواصل اتصالات آنها وجود دارد . این ترشحات عامل اصلی نقل و انتقال پیام ها و تحریکات عصبی از رشته های عصبی است مانند ترشح نوراپی نفرین و سروتونین . بیش از همه ، این دو عامل در فیزیوپاتولوژی اختلالات خلقی مطرح است ، به طوری که بیماران افسرده دچار کمبود نسبی سروتونین مغز هستند. از دیگر مسائل برانگیزاننده اختلالات خلق ، تعادل آب و الکترولیت ها است. از عوامل دیگر ، اختلالات عصبی – غددی است که ناشی از ناهنجاری های قسمت هایی از مغز است.
انواع اختلالات خلقی یا بیماری های عاطفی:
اختلالات خلقی یا بیماری های عاطفی بسته به نوع و شدت علائم ، به انواع مختلف تقسیم بندی می شوند که عبارت اند از :
الف : اختلالات خلقی از نوع دو قطبی که در گذشته آن را جنون ادواری می نامیدند.
این بیماری همان طور که از اسم آن مشخص می شود از دو حالت یا دو دوره تشکیل می شود . هر دوره از بیماری ، درمان خاص و مربوط به خود را دارد. به طور کلی در این بیماری دو گروه علائم دیده می شود. یکی علائم مربوط به دوره افسردگی و دیگری دوره مربوط به افزایش یا بالا رفتن خلق و یا حالات مانیا (Mania) . البته گاه ممکن است در فاز مانیا علائم دوره افسردگی به طور خفیف و کوتاه مدت و گذرا دیده شود ولی اصولاً دراین دوره از بیماری ، خلق بیمار بالا می باشد.
ادامه دارد ...
در قسمت بعد به معرفی علائم مربوط به دوره ی افسردگی یا کاهش خُلق و دوره ی افزایش خلق خواهیم پرداخت.
