اول سرما؛ اول سینوزیت
همزمان با شروع فصل سرما، به‌خصوص صبح زود و شب- که سوز سرما بیشتر است- مردمی را می‌بینیم که شال‌گردن‌ها را تا جلوی بینی کشیده و پیشانی‌بند به سر بسته رد می‌شوند، اما حتی این محافظت‌ها هم نمی‌تواند مانع شیوع بیماری سینوزیت در این فصل شود.
اگر شما هم سردردها و ترشحات حلقی چسبنده را تجربه کرده باشید، اقرار می‌کنید که برای خلاصی از شر این بیماری انواع و اقسام درمان‌ها و توصیه‌ها را امتحان کرده‌اید.
بد نیست حرف‌ها و توصیه‌های دو متخصص این رشته یعنی - دکتر مسعود مردانی-فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- و دکتر حمید عمادی- متخصص عفونی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران- را نیز در این‌باره بخوانید.
آنها که در دبیرستان مثلثات خوانده‌اند، با شنیدن نام این بیماری، سینوس و کوسینوس مثلثاتی را به یاد می‌آورند، اما سینوس‌های صورت، حفره‌هایی داخل استخوان‌های اطراف بینی هستند که هوای استنشاق شده را گرم و مرطوب و تا حدی تصفیه می‌کنند و هیچ ربطی به مثلثات ندارند.
این حفره‌های استخوانی معمولا باید پر از هوا باشند و اگر به جای هوا مایع یا چرک در آنها جمع شود، بیمار احساس سنگینی سر و سردرد میکند.
ترشحات از کجا می‌آیند
بیماری سینوزیت بر اثر ورود ویروس و باکتری یا بروز آلرژی ایجاد می‌شود.
دکتر مسعود مردانی درباره علت ایجاد بیماری سینوزیت می‌گوید: «این بیماری به علت التهاب سینوس‌های اطراف صورت بر اثر عفونت‌های میکروبی، باکتریایی و ویروسی به وجود آمده یا به دنبال عفونت فوقانی دستگاه تنفس ایجاد می‌شود.
ترشحات مخاط سینوس‌ها، باکتری‌ها را به دام می‌اندازد و مژک‌هایی که در جدار سطح داخلی بینی وجود دارد و سطح سینوس‌ها را پوشانده، با حرکات منظم خود ترشحات مخاط سینوس را به داخل بینی و حلق تخلیه میکند.
در صورت ایجاد عفونت ویروسی ناشی از سرماخوردگی، سینوس ملتهب شده و این التهاب از حرکت ترشحات به داخل بینی و حلق ممانعت میکند.
در نتیجه ترشحات در سینوس باقی مانده و منجر به تکثیر میکروب می‌شود؛ به همین علت خیلی وقت‌ها سینوزیت باکتریایی به دنبال سینوزیت ویروسی یا آلرژیک سراغ آدم می‌آید». اولین علائم این بیماری- که بیشتر کودکان و نوجوانان را گرفتار میکند - همان نشانه‌های سرماخوردگی مانند آب‌ریزش بینی و سرفه است که بیش از حد معمول طول می‌کشد.
پس ترشحات زرد متمایل به سبز از بینی، احساس پری و درد در ناحیه گونه‌ها و پیشانی هم به آن اضافه می‌شود.
گاهی درد شدید در پشت دندان‌های فک فوقانی و در بعضی موارد، تب هم وجود دارد.
سلام دکتر
با توجه به اینکه علائم سینوزیت شبیه علائم سرماخوردگی است، ابتدا ممکن است با سرماخوردگی اشتباه گرفته شود، اما اگر علائم طول کشید (مثلا اگر ترشحات زرد متمایل به سبز بیشتر از 8 روز مشاهده شد) بیمار با شک سینوزیت باید به پزشک مراجعه کند.
در این موارد، پزشک با عمل عکس‌برداری از سینوس‌ها یا سی‌تی‌اسکن صورت، بیماری را تشخیص داده و درصورت حاد بودن بیماری، آنتی بیوتیک تجویز میکند.
پس از مصرف دارو التهاب بهبود پیدا کرده و عفونت میکروبی از بین می‌رود.
سینوزیت هم انواع و اقسام دارد
سینوزیت در دو نوع حاد و مزمن دیده می‌شود. هر کسی ممکن است دچار سینوزیت حاد شود.
گرفتگی بینی، تب، سردرد، تشدید درد سینوس هنگام لمس و فشردن و احساس سنگینی سر هنگام خم‌شدن از علائمی است که بیمار را ناراحت میکند.
در این نوع سینوزیت، سینوس‌ها دچار عفونت می‌شوند. دکتر حمید عمادی - متخصص عفونی و استاد دانشگاه تهران - درباره انواع سینوزیت می‌گوید: «در مواردی که سینوزیت کهنه می‌شود، سینوزیت مزمن ایجاد می‌شود.
این نوع بیماران درد یا مشکل خاصی ندارند، اما همیشه از پشت حلق شان ترشحات چرکی پایین می‌رود و اغلب از اینکه صبح‌ها خلط دارند شکایت می‌کنند.
این افراد بیشتر از سایرین دچار سینوزیت حاد می‌شوند و در واقع می‌توان گفت افراد مبتلا به سینوزیت مزمن، مستعد ابتلا به سینوزیت حاد مکرر هستند».
بد نیست بدانید تشخیص سینوزیت مزمن مشکل‌تر از نوع حاد آن است چون ممکن است بیمار نشانه‌های حاد را نداشته باشد و به علت گرفتگی بینی، سردرد یا درد ریشه دندان به پزشک مراجعه کند.
در این حالت، التهاب باعث می‌شود مخاط ضخیم شود و میکروب‌ها در خلل و فرج ایجاد شده قرار بگیرند.
متاسفانه مصرف چرک‌خشک‌کن و آنتی‌بیوتیک نمی‌تواند سلامت را به این بیماران برگرداند.
قبلا از عمل جراحی برای این بیماران استفاده می‌شد اما در حال حاضر با روشهای آندوسکوپی مخاط را می‌تراشند و خلل و فرج ایجاد شده را از بین می‌برند که البته کار سخت و مشکلی است و گاهی هم جواب نمی‌دهد.
پس از سینوزیت
دکتر مردانی در پاسخ به این سؤال که بیماران بعد از ابتلا به سینوزیت چه اقداماتی انجام دهند تا روند بهبودی‌شان تسریع شود، گفت: «بیماران برای تسکین درد می‌توانند از قرص یا شربت استامینوفن استفاده کنند.
بهتر است از غذاهای محرک - که باعث گرفتگی بینی می‌شود - استفاده نکنند.
مصرف زیاد آب و مایعات هم مفید است. بخور آب گرم هم باعث بهبود گرفتگی بینی شده و در تسریع درمان مؤثر است».
البته یادتان باشد که
نباید خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف کنید، وگرنه دچار مقاومت نسبت به دارو شده و در درمان های بعدی با مشکل مواجه می‌شوید.
اگر درمان سینوزیت به درستی صورت نگیرد، ممکن است عوارضی هم با خود به دنبال بیاورد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره عوارض بیماری سینوزیت گفت: «سینوزیت ممکن است باعث ایجاد آبسه در مغز، تجمع چرک در ناحیه ماستوئید، عفونت قسمت‌های فوقانی دستگاه تنفس، سینه‌پهلو و در موارد نادری مننژیت شود».
بد نیست بدانید آلودگی هوا بهبود این بیماری را به تأخیر می‌اندازد و در مواقع حاد بهتر است بیماران در روزهایی که آلودگی هوا زیاد است، در مناطق آلوده شهر تردد نکنند تا روند بهبودی شان تسریع شود.
توصیه‌ها را جدی بگیرید
توصیه اغلب پزشکان به بیمارانی که سینوزیت مزمن دارند، این است که از محلول آب و نمک استفاده کنند.( البته بهتر است به جای محلول آب و نمک، از محلول سرم فیزیولوژی استفاده کنید که در داروخانه ها می فروشند و از نظر غلظت نمک، استاندارد و مطمئن هستند.)
اما متاسفانه این توصیه معمولا جدی گرفته نمی‌شود. دکتر عمادی هم معتقد است: «یک راه مؤثر برای درمان و پیشگیری از بروز سینوزیت حاد در افرادی که سینوزیت مزمن دارند، شست‌وشوی حلق و بینی با آب و نمک است.
برای شست‌وشو بهتر است از ترکیب 5/4گرم نمک در نیم لیتر آب، با غلظتی کم و مشابه سرم‌های فیزیولوژیک استفاده شود. هنگام شست‌وشو باید مخلوط آب و نمک مانند هوا از راه بینی عمیق تنفس شده و از راه دهان خارج شود، طوری که شوری در حلق و دهان احساس شود».
به گفته این متخصص عفونی، اگر بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن، روزی 2 تا 3 دفعه بینی و حلق‌شان را با محلول آب و نمک شست‌وشو دهند، به میزان زیادی از ایجاد سینوزیت حاد پیشگیری کرده‌اند. لازم است بدانید بهتر است محلول آب و نمک استریل باشد.
دکتر عمادی می‌گوید: «بیماران بهتر است برای تهیه محلول شست‌وشوی آب و نمک از بسته‌های 5/4گرمی نمک استریل - که در داروخانه‌ها به قیمت ارزان موجود است - و بطری‌های نیم لیتری آب معدنی استفاده کنند».
آن شال و کلاه بستن‌ها که در خیابان‌های شهر می‌بینیم هم بی‌حکمت نیست. پزشکان هم این روش را برای پیشگیری توصیه می‌کنند.
با توجه به اینکه بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن حساس‌ترند و بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سینوزیت حاد قرار دارند، بهتر است بیشتر مراقب باشند و وقتی بیرون می‌روند یا روی موتور می‌نشینند، با استفاده از شال و کلاه، سر و صورت خود را بپوشانند و سینوس‌های‌شان را گرم نگه دارند.
فرزانه فولادبند
