درمان دارویی پوکی استخوان
در ادامه سؤالات مربوط به پوکی استخوان خانم دکتر زهره حمیدی، سرپرست کلینیک پوکی استخوان و سنجش تراکم استخوان در باره درمان دارویی این بیماری توضیح می دهند:
به درمان‌های دارویی این بیماری هم اشاره کنید؟ این درمان‌ها تا چه حد در جلو‌گیری از پیشرفت بیماری مؤثرند؟
در کسانی که عارضه پوکی استخوان تشخیص داده شد، باید دارو استفاده شود. این داروها به خصوص آلن‌درونیت (فوزاماکس مؤثر بر تراکم استخوان) در تمام دنیا مصرف می شوند. نوع خوراکی این داروها به انواع دیگر ترجیح دارند و خط اول درمان‌اند.
از نظر عوارض چطور؟ در این صورت دارو قطع می شود؟
آلن‌درونیت هفته‌ای یک بار مصرف می شود و باید با آب زیاد و ناشتا خورده شود. همچنین بیمار باید بعد از خوردن دارو، نیم ساعت بی حرکت باشد. به علاوه عارضه این دارو بسیار کم است، اما اگر کسی با مصرف آن دچار عارضه شد، باید با پزشک مشورت کند، چون دارو قطع نمی شود، ولی ممکن است پزشک داروهای دیگری را تجویز کند که تحمل بیمار نسبت به عوارض داروی مصرف شده افزایش یابد.
پوکی استخوان یعنی کاهش تراکم استخوان در اثر از دست دادن کلسیم.
روند ساخته شدن کلسیم در استخوان‌ها و در سنین مختلف چگونه است؟
تا سن 20 سالگی استخوان ها در حال ساخته شدن هستند، 20 تا 40 سالگی در حالت ثابت باقی می مانند و از 40 سالگی به بعد و در سنین یائسگی، کلسیم استخوان‌ها از دست می رود. پس بهترین زمان همان سنین زیر 20 سال است، یعنی تا زمانی که استخوان در حال ساخته شدن است، باید کلسیم کافی در اختیار بدن قرار گیرد تا در اثر کاهش کلسیم شاهد کاهش تراکم استخوان نباشیم.
با این حال خیلی از افراد در سنین قبل از 60 سالگی اقدام به سنجش تراکم استخوان می کنند. آیا لازم است که فرد با متوقف شدن روند استخوان سازی، نگران بروز این بیماری شود؟
خیر، برای انجام سنجش تراکم استخوان متأسفانه ما دچار افراط و تفریط شده‌ایم، یعنی امروزه شاهدیم کسانی که اصلاً احتیاجی به این کار ندارند، به دلیل نگرانی‌های بیهوده اقدام به انجام این تست می کنند و برعکس کسانی که باید این تست را حتماً انجام دهند، از انجام آن شانه خالی می کنند.
در حالی که ما برای پوکی استخوان غربالگری نداریم و این تست را فقط در افراد مسن و افرادی که کورتون مصرف می کنند توصیه می کنیم، به دیگران هم فقط پیشگیری را توصیه می‌کنیم، چون در سنین زیر 40 سال تغییرات در استخوان آنقدر مشهود نیست که ما بتوانیم چیزی را بفهمیم و نگرانی و انجام تست تراکم استخوان کاملاً بی‌فایده است.
در صورت تشخیص پوکی استخوان، انجام این تست را هر چند وقت یک بار برای بررسی مجدد توصیه می کنید؟
در واقع استاندارد طلایی تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان است. ولی یکی دیگر از باورهای غلط مردم در پیگیری تست تراکم استخوان این است که مردم فکر می کنند که اگر با انجام این تست معلوم شد که وضعیت نرمال دارند یا قدرت استخوانی‌شان کم شده یا اینکه مبتلا به پوکی استخوان هستند، سال دیگر یا 6 ماه دیگر مجدداً باید این تست را انجام دهند، در حالیکه اینطور نیست.
استاندارد طلایی تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان است.در کسانی که پوکی استخوان دارند، معمولاً 2سال بعد باید این تست مجدداً تکرار شود. همچنین در کسانی که دچار تحلیل استخوان یا استئوپنی شده‌اند، 3 تا 5 سال بعد و در کسانی که نرمال هستند، معمولاً بالای 5 سال، ما انجام دوباره این تست را پیشنهاد می کنیم.
چرا انجام مجدد تست اینقدر با تأخیر صورت می گیرد؟
همانطور که پوکی استخوان خیلی آرام ایجاد می شود، به درمان هم با آرامی جواب می دهد، پس داروهایی که در دسترس داریم، باید 2 تا 3 سال مصرف شوند تا نتیجه آنها را ببینیم.
پس انجام سالانه تست بی‌فایده است. ولی نظر پزشک بسیار مهم است و تمام این افراد باید با تجویز پزشک اقدام به انجام تست تراکم استخوان کنند؛ مثلاً در کسانی که زود یائسه شده اند یا دچار شکستگی شده اند پزشک ممکن است زودتر اقدام به تجویز تست کند.
چرا می گویید سنجش تراکم استخوان یک روش استاندارد طلایی است؟ روشهای تشخیصی دیگر، نتایج 100 درصد در مورد این بیماری نمی دهند؟
هر بیماری یک روش شناسایی دارد که استاندارد طلایی آن بیماری است و همه روشهای دیگر با آن روش مقایسه می شوند. در پوکی استخوان هم تست سنجش تراکم استخوان، یک روش استاندارد طلایی است.
