قبل و بعد از حجامت باید ...
الف - خوراک قبل و بعد از حجامت:
ائمهى معصومین(ع) در احادیث خود به خوراک مناسب براى قبل و بعد از حجامت اشاره فرمودهاند که در اینجا برخى از آنها را بیان مىکنیم :
1- در روایتى از عبدالملک نوفلى آمده که بر امام صادق(ع) وارد شدم. در دست ایشان انارى دیدم. فرمود:
« انارى بیاور، چرا که من از هیچ چیز به اندازهى شریک گرفتن در خوردن انار ناراحت نمىشوم. سپس حجامت نمود و امر فرمود که حجامت کنم و من نیز حجامت کردم. سپس انار دیگرى خواست...»
2- در روایت دیگرى حمیرى مىگوید: « به امام صادق(ع) نامه نوشتم و عرض کردم که من خون و صفرا دارم. زمانى که حجامت مىکنم، صفرا بر من غلبه مىکند و زمانى که حجامت را به تأخیر مىاندازم خون به من ضرر مىرساند. نظر شما در این مورد چیست؟
سپس حضرت به من نامه نوشت که حجامت کن و براى تاثیر حجامت ماهى تازه بخور. دوباره مسئله را سئوال کردم. ایشان نوشت حجامت کن و ماهى تازه با آب و نمک بخور. این کار را انجام دادم و سلامت یافتم.»
البته از متن حدیث چنین برمىآید که دستور مصرف ماهى تازه براى چنین شخصى با وضعیت خاص خود بوده است نه براى همهى مردم.
3- مرد دیگرى روایت مىکند که خدمت امام صادقعلیه السلام بودم. حضرت، حجّام خواست و فرمود :
ابزار حجامت را بشوى و انارى خواست و میل فرمود و پس از این که از حجامت فارغ شد، انار دیگرى خواست و میل کرد و فرمود این کار مُرار (صفرا) را فرو مىنشاند.
4- امام حسن عسکرى علیه السلام مىفرماید :
« بعد از حجامت انار شیرین میل کنید، چون انار خون را آرام مىکند و آن را در مسیر خود صاف مىگرداند.»
5- یک روز امام رضا علیه السلام فرمود :
« اى معتب، براى من ماهى تازه تهیه کن. می خواهم حجامت کنم. تهیه کردم. پس فرمود: اى معتب براى من سوپى درست کن. سوپ را براى ایشان درست کردم و حضرت از آن تناول فرمود.»
6- امام رضا علیه السلام در رسالهى ذهبیّه، فرمایش مفصّلى در مورد خوراک بعد از حجامت دارند که قسمتى از آن را در اینجا مىآوریم:
« پس از استحمام باید موضع فصد و حجامت را به وسیلهى پارچهى کرکى یا ابریشمى یا دستمال نخى که لطیف و نرم باشد، بپوشانید. بعد یک حبه از تِریاق اکبر (نام یک داروى قدیم) به اندازهى ماش میل کنید.
پس از حجامت و فصد، آب میوه بنوشید و اگر میوه نیست، شربت بالنگ مصرف کنید و در جایى که این امکانات وجود ندارد، بالنگ را زیر دندان بگیرید و روى آن جرعهاى آب نیمگرم بنوشید.
اما در فصل سرما باید سکنجبین عسلى استفاده شود که این شربت شما را از بیمارىهاى خطرناک لقوه، برص، بهق و جذام به ارادهى خداوند ایمن خواهد داشت.
امام رضا (ع): سفارش مىکنم که پس از حجامت یا فصد، آب انار را با مکیدن آن بنوشید. مکیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت.
پس از حجامت و فصد از خوردن غذاهاى نمکدار تا مدت 3 ساعت بپرهیزید، چون اگر این پرهیز مراعات نشود، بعید نیست که انسان به بیمارى جرب دچار شود...»
ب - پرهیز از حجامت به هنگام گرسنگى :
از مجموعهى احادیث و روایات برمىآید که حجامت باید در زمان سیرى انجام شود و انجام آن به هنگام گرسنگى مضرّ است. از امام صادقعلیه السلام روایت شده که:
« حجامت بعد از غذا خوردن باعث دفع عرق شده و قوّتبخش بدن است.»
حضرت صادقعلیه السلام فرمود :
« از حجامت در حال گرسنگى بپرهیزید.»
حضرت همچنین فرمود:
« بعد از خوردن طعام، با حجامت خون جمع مىشود و بیمارى دفع مىگردد. اما اگر قبل از خوردن غذا حجامت انجام شود، خون دفع می شود، ولى بیمارى در بدن مىماند.»
ج - دعاى حجامت امام رضا علیه السلام :
امام رضا علیه السلام براى حجامت دعاى خاصى ذکر فرمودهاند. این مطلب اهمیت همراهى درمان روحى و دعا درمانى با درمانهاى جسمى در طبّ اسلامى را اثبات مىکند. متن دعا چنین است :
« وقتى خواستى حجامت کنى، چهار زانو جلوى حجّام بنشین و بگو: اَعوذ بِالّلهِ الکَریم فى حِجامَتى مِنَ العَین فِى الدَّم وَ مِن کُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقام وَ الاَوجاع وَ الاَمراض وَ اَسئَلُکَ العافِیةَ وَ المُعافاة وَ الشِّفاءِ مِن کُلّ داء.» (بحار، ج 62 ص 117)
یعنى: « در حجامت خود به خداوند کریم پناه مىبرم از خونریزى و از هر ناراحتی، علت، سختى و درد و مرضی و (خداوندا) از تو عافیت و اسباب عافیت و شفاى از هر بیمارى را طلب مىکنم.»
د - پرهیز از مقاربت و هیجانهاى عصبى قبل و بعد از حجامت :
امام رضاعلیه السلام در رسالهى ذهبیّه مىفرماید :
« فصد و حجامت پس از عمل جماع خوب نیست. باید میان جماع و حجامت و فصد، حداقل دوازده ساعت فاصله باشد... پس از حجامت نباید بلافاصله به زنان نزدیک شد.
به علاوه مقرر است که انسان بعد از حجامت، از حرکت زیاد و خشم و هیجان بپرهیزد.»
منبع : کتاب "طب اسلامی، گنجینه تندرستی" ، تالیف دکتر رضا منتظر
