زخم پپتیک (زخم گوارشی)
بیمار)
آقای40 ساله‌ای هستم که از دو هفته قبل دچار دردهای شکمی شده‌ام که با خوردن غذا دردهای شکم من بهتر می شود. هم چنین بعضی اوقات این دردها مرا از خواب بیدار می کند. در گذشته وقتی از داروهای رانیتیدین و سایمتیدین استفاده می کردم بهتر می شدم. سابقه ی مصرف سیگار از 8 سال پیش را دارم. به تازگی که به پزشک مراجعه کردم، ایشان برای من تشخیص زخم اثنی‌عشر دادند و درمان را شروع کرده‌ام. لطفاً در این مورد مرا بیشتر راهنمایی فرمایید؟
آقای دکتر دکترمحمد جعفر فره‌وش، متخصص بیماری‌های داخلی و فوق تخصص گوارش و آندوسکوپی (استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران) پاسخگوی سئوالات زیر می باشند.
1- زخم پپتیک چیست؟
زخم‌های معده و اثنی‌عشر که از به هم خوردن و تحلیل سطح مخاط معده و اثنی‌عشر ایجاد می شوند را "زخم پپتیک" گویند. البته زخم‌ها به طور طبیعی هم ممکن است ایجاد شوند، طوری که حدود 10 درصد افراد در طول عمرشان به زخم های معده و اثنی‌عشر مبتلا می شوند.
زخم اثنی‌عشر شایع تر از زخم معده می باشد و به طور معمول حدود 10سال زودتر از زخم معده افراد را درگیر می کند.
تصویر پایین مخاط معده یا اثنی عشر را نشان می دهد که با از بین رفتن، دچار زخم می شود.
2- زخم‌های معده و اثنی‌عشر در چه افرادی بیشتر دیده می شوند و آیا جنبه ی ژنتیکی هم دارند؟
این زخم‌ها در افرادی دیده می شوند که مبتلا به میکروبی به نام "هلیکو باکتر پیلوری" باشند یا در افرادی که از داروهای مسکن مثل آسپیرین، بروفن و دیکلوفناک به تعداد زیاد استفاده کرده‌اند.
زخم‌های معده و اثنی‌عشر در 20 درصد موارد جنبه ی ژنتیکی دارند. هم چنین افرادی که معده شان اسید زیادتری ترشح می کند و از طرفی دخانیات هم مصرف می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به زخم معده و زخم اثنی‌عشر می باشند و متأسفانه این افراد پاسخ مناسبی به درمان هم نمی دهند.
زخم معده و اثنی‌عشر، بیشتر آقایان را مبتلا می کند.
افرادی که زخم معده و اثنی‌عشر دارند، با مصرف بعضی از مواد غذایی سنگین، غذاهای ترش، قهوه و الکل دچار تشدید علایم و برگشت مجدد زخم می شوند.
البته تأثیر تغذیه به تنهایی در ایجاد زخم ثابت نشده است، ولی به نظر می رسد ایجاد زخم با استرس رابطه ی مستقیم داشته باشد و افرادی که مشاغل پُر استرس دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری اند و استرس‌های شدید و ناگهانی باعث خراش‌های ریزی در معده می شود که "زخم استرس یا STRESS ULCER" نامیده می شود.
کسانی که دچار تصادفات شدید یا سوختگی شدید یا ضربات مغزی شدید شده‌اند، مستعد ابتلا به STRESS ULCER می باشند که البته این نوع زخم دستگاه گوارش موقتی است و با بهبودی شرایط بیمار، از بین می رود.
ولی زخم‌های معده و اثنی‌عشر، بیماری مزمن می باشند که برگشت می یابند و با مصرف داروهایی که اسید را کم می کند و هم‌چنین با استفاده از شربت معده علایم بیماری کاهش می یابد، ولی احتمال برگشت بیماری تا زمانی که عامل اصلی از بین نرود، وجود دارد.
3- علت ایجاد کننده ی زخم‌های معده و اثنی‌عشر کدام است؟
مهم ترین علت ایجاد کننده ی این بیماری میکروب هلیکو باکتر پیلوری می باشد. 80- 70 درصد زخم‌های اثنی‌عشر و معده در اثر آن ایجاد می شوند.
لازم به ذکر است که همه ی کسانی که این میکروب را دارند ممکن است زخم نداشته باشند و در این صورت لازم نیست درمان شوند. چنان که این میکروب در بیش از نیمی از جمعیت دنیا وجود دارد و شایع‌ترین عفونت انسانی می باشد که خوشبختانه در جوامع پیشرفته شیوع آن کاهش پیدا کرده و در جوامعی که از نظر بهداشتی وضعیت پایینی دارند و همین طور سطح سواد در آن‌ها پایین می باشد، این بیماری بیشتر دیده می شود.
میزان مبتلا شدن در کشورهای جهان سوم به طور غالب در سنین پایین می باشد.
میکروب هلیکو باکتر پیلوری از طریق دهانی- مدفوعی و با استفاده از آب و غذاهای آلوده منتقل می شود و در بزاق دهان هم وجود دارد. به همین علت اگر یک فرد در یک خانواده مبتلا شود، احتمال ابتلا سایر اعضای خانواده بیشتر می شود. در نتیجه رعایت بهداشت در پیش گیری از ابتلا به این بیماری بسیار موثر می باشد.
4- علایم بیماری زخم معده و اثنی‌عشر کدام است؟
علایم این بیماری عبارتند از: دردهای ناحیه ی وسط و بالای شکم؛ و گاهی در سمت راست و زیردنده‌ها و در موارد کم تری در سمت چپ احساس می شود.
هم چنین گاهی اوقات احساس نفخ و پُری شکم و احساس سوزش و به ندرت تهوع و استفراغ، وجود دارد. زخم‌های اثنی‌عشر باعث می شود که بیمار شب از خواب بیدار شود و با خوردن شربت معده یا غذا درد بیمار کم می‌شود، بنابراین کسانی که زخم‌های اثنی‌عشر دارند به علت این که مُدام از غذا استفاده می کنند تا درد ساکت شود، دچار اضافه وزن و چاقی می شوند. گاهی زخم‌ها باعث خونریزی و سوراخ شدن و به ندرت تنگی مجرای خروجی معده هم می شود.
ادامه دارد...
