رمان عفونت و درد گوش
بیمار)
فرزند هفت‌ساله‌ای دارم که هر چند وقت یک بار دچار گوش‌درد شدید می‌شود، به‌طوری که امسال بیش از سه بار گوش درد داشته است. از شدت درد گاهی کاملاً بی‌طاقت می‌شود. هر بار پس از مصرف آنتی‌بیوتیک خوب می‌شود، ولی چند وقت بعد مجدداً تکرار می‌شود و یک بار هم به دنبال گوش‌درد، چرک واضحی از گوشش خارج شد. همچنین از چندین سال قبل خرخر شبانه هم دارد و مکرراً از بینی او ترشحات غلیظ بیرون می‌آید. لطفاً مرا راهنمایی کنید.
(پاسخگوی سئوالات زیر آقای دکتر آروین سازگار، جراح متخصص گوش، حلق و بینی می باشد.)
1- راه‌های درمان این بیماری کدام است؟
اولاً باید ذکر شود که سن طفل در این گونه موارد بسیار اهمیت دارد. در بچه‌ی زیر دو سال معمولاً اقدامات خاص مثل برداشتن لوزه‌سوم یا اقدامات مربوط به آن را انجام نمی‌دهیم و بسیاری از این اطفال به آنتی‌بیوتیک مناسب پاسخ میدهند، زیرا برداشتن لوزه‌ی سوم افراد مستلزم انجام عمل جراحی هر چند کوچک است، ولی در اطفال زیر دو سال، اکثر با افزایش سن اندازه شیپور استاش بزرگ شده و مشکل ایشان بر طرف می‌شود. در بچه‌های کوچک شیپور استاش هم کوتاه است و هم عملکرد قوی و خوبی ندارد، بنابراین در چنین افرادی امکان گوش درد از سایر سنین بیشتر است. ولی معمولاً به درمان دارویی پاسخ مناسب میدهند. مشکل زمانی پیش می‌آید که بچه 4 سال یا بزرگ‌تر دچار عفونت‌های مکرر و علایم مربوط به لوزه‌سوم باشد و والدین با تصور اینکه با گذشت زمان مشکل حل خواهد شد، بی‌توجه از کنار آن رد شوند. در اینجا گذشت زمان نه تنها فایده‌ای ندارد، بلکه برای بچه مضر هم می‌باشد و ممکن است عوارض گوناگونی به جای بگذارد که این عوارض به صورت عوارض گوش و شنوایی، سینوزیت مزمن و همچنین تغییر شکل صورت بچه خواهد بود. گاهی شدت عوارض به حدی می‌رسد که درمان سخت و گاهی غیرممکن می‌شود.
عدم درمان به موقع این بیماری باعث می‌شود که عوارض بسیار خطیر و مهلک مانند گوش دردهای عفونی و عفونت پرده‌های مغز (مننژیت) حاصل شود.
2- آیا تمامی موارد گوش دردهای مکرر یا بزرگی لوزه‌سوم نیاز به جراحی لوزه سوم و جراحی‌های مربوط به گوش را دارند؟
معمولاً برای لوزه سوم، در ابتدا باید بیماری‌های زمینه‌ای و بزرگی لوزه سوم به وسیله درمان طبی علاج یابد؛ به‌طور مثال اگر بچه در محیط های بسته‌ای قرار دارد و در آنجا با بچه‌های دیگر در تماس مستقیم است و مکرر به وسیله آنها دچار بیماری می‌شود، باید مدتی از آن محیط دور نگه داشته شود (مانند مهد کودک‌ها). در درمان، کمک خانواده بسیار مهم می‌باشد و در بسیاری از موارد، درمان طبی مناسب می‌تواند کافی باشد و نیازی به جراحی نیست. اگر با درمان دارویی و طبی بهبودی حاصل نشد و برای بهبود شرایط زمینه‌ای امید نداشته باشیم، در آن صورت برای برداشتن لوزه سوم یا جراحی‌هایی مثل گذاشتن لوله (VT تهویه) برای کودک باید اقدام شود.
3- آیا این بیماری ممکن است بعد از درمان مجدداً عود نماید؟
اگر درمان به صورت ناقص انجام گیرد، بیماری مجدداً عود خواهد کرد. از طرفی با افزایش سن کودک و متعاقب آن اندازه شیپور استاش احتمال برگشت بیماری وجود دارد.
4- عدم درمان به موقع این بیماری چه عوارضی ممکن است داشته باشد؟
عدم درمان به موقع این بیماری باعث می‌شود که عوارض بسیار خطیر و مهلک مانند گوش دردهای عفونی و عفونت پرده‌های مغز (مننژیت) حاصل شود که در این حالت، اعتقاد بسیاری از اساتید پزشکی این است که اگر بیماری تحت درمان با آنتی‌بیوتیک می‌باشد بعد از سه روز برای بررسی احتمال مننژیت مجدداً به پزشک مراجعه شود. عوارض دیگری مانند تغییر شکل صورت تا عوارض خطرناکی مانند مننژیت می‌تواند از عوارض عدم درمان گوش درد باشد.
والدین سرماخوردگی کودک خود را ساده نگیرند، چون بسیاری از عفونت‌ها با یک سرماخوردگی ساده شروع می‌شود و بایستی درمان سرماخوردگی را به‌صورت مناسب انجام دهند.
5- توصیه شما به والدین افراد مبتلا کدام است؟
1- توصیه می‌شود که والدین سرماخوردگی را ساده نگیرند، چون بسیاری از عفونت‌ها با یک سرماخوردگی ساده شروع می‌شود و بایستی درمان سرماخوردگی را به‌صورت مناسب انجام دهند.
2- به والدین توصیه می‌شود که وقتی بچه‌ای دارند که دچار عفونت گوش می‌باشند، به او در منزل استراحت بدهند و از فرستادن او به مهدکودک یا مدرسه پرهیز کنند.
3- از مصرف سیگار خصوصاً در خانواده‌هایی که بچه زیر 5 سال دارند پرهیز شود.
4- با شروع گوش‌درد در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنند تا قبل از تخریب ساختمان گوش میانی، درمان با آنتی‌بیوتیک و سایر داروهای مناسب صورت گیرد.
اگر با تمام درمان‌های طبی، بیمار پاسخ مناسب ندهد و بیماری هم‌چنان باقی بماند، در آن موقع آدنوییدکتومی و گذاشتن لوله تهویه VT در گوش صورت می گیرد، ولی ممکن است بعد از جراحی هم‌چنان نیاز به آنتی‌بیوتیک خوراکی وجود داشته باشد و جراحی نباید آخرین مرحله تلقی شود.
در سیر درمان، یکی از درمان‌ها جراحی است و تا زمانی که مشکل حل نشود باید تحت نظر پزشک باشند. معمولاً با بزرگ شدن اطفال، مشکلات حل می‌شود، مگر در بچه‌هایی که دچار منگولیسم، سندرم داون، عقب ماندگی رشد صورت یا رشد جمجمه هستند، ممکن است تا مدت‌های طولانی بیماران نیاز به درمان داشته باشند. اطفال معمولی و بدون ناهنجارهای ژنتیکی به درمان پاسخ مناسب میدهند.
6- توصیه شما به این بیمار عزیز چیست؟
به دلیل انسداد ناقص راه‌های تنفسی و هوایی فوقانی، در حین خواب بچه نمی‌تواند خوب نفس بکشد و در نتیجه ی عدم نفس کشیدن، خرخر ایجاد می‌شود. از طرفی چون محل لوزه ی سوم در پشت بینی و حلق بینی قرار دارد و به صورت مرموز و آرام آرام رشد میکند و آن فضا را می‌بندد، در نتیجه علایمی مانند خرخر شبانه، گوش دردهای مکرر، ترشحات غلیظ بینی و سینوزیت‌های مزمن در این فرد بروز می کند. بنابراین باید حتماً به پزشک متخصص مراجعه نمایند تا راه‌های درمانی مناسب با توجه به علامت‌های گفته شده برای این کودک در نظر گرفته شود
