80 درصد معتادان افسردگی و اضطراب دارند

«80 درصد از معتادان علاوه بر اعتیاد یک بیماری روان‌پزشکی دیگر از جمله افسردگی و اضطراب نیز دارند.»

این را علی فخرایی، روان‌پزشک و مدیر کلینیک مرکز ملی مطالعات اعتیاد می‌گوید. این مرکز که در بخش جنوبی بیمارستان روزبه قرار دارد، فعالیت‌های خود را در زمینة آموزشی، پژوهشی، آزمایشگاهی و در حال اعتیاد از سال 81 آغاز کرده است. فخرایی با اشاره به این‌که ماهیانه 250 نفر از خدمات درمان اعتیاد این مرکز استفاده می‌کنند می‌گوید: «شایع‌ترین بیماری‌های روانپزشکی که در معتادان مراجعه‌کننده به مرکز وجود دارد، افسردگی، اضطراب و تبعات این دو بیماری است که اغلب احتیاج به درمان روانپزشکی دارند. در عین حال بی‌خوابی، پرخاشگری و اختلال اشتها نیز در بسیاری از افراد دیده می‌شود.»

او در بررسی اختلالات روانی ناشی از اعتیاد می‌گوید: «اگر مواد اعتیادآور را به دو دسته تقسیم کنیم، یک دسته موادمخدر از جمله تریاک، شیره، هرویین و کراک بوده که جزو آرام‌بخش‌ها، تسکین‌دهنده‌ها و تخدیرکننده‌ها هستند و گروه دوم مواد محرک از جمله شیشه، قرص‌های اکستازی و... که محرک بوده و فرد را برای چند ساعتی از رخوت و کسالت بیرون می‌آورند.»

فخرایی سپس به اختلالات ناشی از مواد دستة اول اشاره کرده و می‌گوید: «بیماری‌های روانپزشکی در فرد گاه قبل از اعتیاد به این مواد وجود دارد و گاه از عوارض مصرف این مواد هستند و وقتی بیماری را پس از گذشت پنج سال می‌بینید شاید دیگر نتوانید تشخیص دهید که فرد ابتدا افسرده بوده بعد به سمت مصرف مواد رفته یا پس از مصرف مواد، دچار افسردگی شده است اما 80 درصد افرادی که معتاد می‌شوند یک بیماری روانپزشکی همراه از جمله افسردگی و اضطراب هم دارند که معمولا این بیماری‌ها فرد را به سمت اعتیاد سوق می‌دهند.»

او می‌گوید: «مثلا فرد با مصرف تریاک چند ساعتی از غم و غصه و اضطراب نجات پیدا می‌کند اما بعد چون دیگر مصرف همان مقدار قبلی او را سرحال نمی‌کند مجبور می‌شود مقدار بیش‌تری استفاده کند تا به حد نشئگی برسد یا این‌که باید علایم خماری را تحمل کند.»

فخرایی می‌گوید: «90 درصد کسانی که مواد تریاکی مصرف می‌کنند در ابتدا دچار سرخوشی می‌شوند اما بعد برای این‌که دچار علایم ترک یا خماری نشوند مقدار بیش‌تری از همان ماده یا مادة قوی‌تری را مصرف می‌کنند، به همین خاطر شدت اعتیادشان بالاتر می‌رود.» فخرایی معتقد است که هر چند مصرف تریاک در روزهای اول از افسردگی فرد کم می‌کند اما پس از مدتی با تغییراتی که در مغز ایجاد می‌کند خود می‌تواند باعث افسردگی شود. در عین حال مصرف این ماده به طورغیرمستقیم سبب ایجاد افسردگی می‌شود آن هم زمانی که شخص قیافة تابلو پیدا می‌کند همه او را سرزنش می‌کنند و او باید کارهای خلاف و پستی برای تهیة مواد انجام دهد که همة این‌ها به شخصیت فرد لطمه زده و او را افسرده می‌کند.»

فخرایی همچنین معتقد است: «ترک موادمخدر نیز می‌تواند اختلالات اضطرابی، پرخاشگری و تحریک‌پذیری به دنبال داشته باشد به همین خاطر ترک همیشه باید تحت نظر پزشک، روانپزشک و روان‌شناس انجام شود زیرا اعتیاد، بیماری مزمن و پیچیده است که با وجود همة امکانات پزشکی، معالجات پزشکی و روان‌پزشکی و روان‌شناسی و درمان‌های نگه‌دارنده باز هم احتمال عود آن‌ها بالاست.»

او همچنین به اختلالات ناشی از مصرف مواد محرک از جمله شیشه و قرص‌های اکستازی نیز اشاره کرده و می‌گوید: «این مواد فرد را برای چند ساعتی از رخوت و کسالت درمی‌آورند، افزایش کارآیی ذهن و حافظه و گیرایی بالا و انرژی کاذب برای فرد ایجاد می‌کنند اما در بعضی موارد هم فرد دچار اختلال درک یا توهم می‌شود و ممکن است چیزهایی را حس کند که واقعیت ندارد.»

او می‌گوید: «هر چند از برخی مواد محرک با دوزهای کنترل شده در موارد خاص روان‌پزشکی استفاده می‌شود، اما استفادة خودسرانه از این مواد می‌تواند باعث اعتیاد به آن‌ها شود.» به عقیدة فخرایی، گرچه این مواد مانند موادمخدر علایم جسمی ترک از جمله آب ریزش بینی، استخوان درد و خواب‌آلودگی ندارند اما یکی از عوارض آن‌ها این است که پس از آن‌که دورة سرخوشی سپری می‌شود، شخص دچار افسردگی و اضطراب شدید می‌شود و مجبور می‌شود دوباره مصرف کند تا آن سرخوشی را داشته باشد. این مواد می‌توانند باعث شوند که فرد دچار جنون شده و واقعیت‌سنجی خود را از دست بدهد در عین حال دچار توهم، بدبینی و شنیدن صداهایی در گوش شود که بازتاب افکار مغز او است اما فرد نمی‌تواند تشخیص دهد که این صدای خودش است.

در عین حال اگر این مواد عوارض جسمی ترک ندارند اما عوارض روانی ترک بالایی دارند به طوری که فرد را برای مصرف دوباره وسوسه می‌کنند.

او دربارة اختلالات ناشی از حشیش نیز می‌گوید: «حشیش نیز مانند شیشه می‌تواند باعث افسردگی، اختلالات خلقی و جنون شود. در عین حال سندرمی به نام سندرم بی‌انگیزه بودن وجود دارد که گفته می‌شود از مصرف طولانی مدت حشیش ایجاد می‌شود و فرد دیگر انگیزه‌ای برای کار و تلاش و تامین معاش ندارد. البته برخی هم می‌گویند شاید این حالت شکلی از خود همان افسردگی باشد.»

فخرایی همچنین معتقد است: «حتی اگر این مواد این بیماری‌ها را هم ایجاد نکنند از آن‌جا که محل تاثیر آن‌ها در مغز است، باعث تغییر در شخصیت و رفتار فرد می‌شوند که این از عوارض غیرمستقیم مصرف این مواد است طوری که فرد با وجود عذاب وجدان، برای تامین مواد ممکن است دست به هر کاری بزند.»

منبع:روزنامه سرمایه