آیا شما هم عصبانی می شوید ؟
عصبانیت و عوارض آن ( قسمت اول )
کاربر محترم شما می توانید این مطلب را در دو قسمت مطالعه نمایید.
عصبانیت از احساسات طبیعی انسان است که همه ی ما آن را تجربه کرده ایم . با این همه افراد زیادی عصبانیت را حسی بد یا منفی تلقی می کنند که مانع از بیان احساسات به روشی طبیعی و مؤثر می گردد. مقاله حاضر به بررسی این حس و شیوه به کارگیری آن ، به طریق مؤثر در زندگی می پردازد.
عصبانیت چیست ؟
عصبانیت یک حس طبیعی است درست مانند شادی ، غم و اندوه . احساسات زمانی بروز می کنند که اتفاقی برای فرد رخ دهد . عصبانیت وقتی بروز می کند که فرد احساس کند مثلاً با او به درستی رفتار نشده است . با بروز این حس ، بدن مقدار زیادی از ترکیبات شیمیایی را که موجب تغییر نحوه ی کارکرد بدن می گردند آزاد می نماید . این تغییرات عبارت اند از :
تلمبه زدن سریعتر قلب
نفس نفس زدن
بالا رفتن دمای بدن
لرزیدن
این تغییرات ، بدن را آماده ی درگیری یا فرار از موقعیت به وجود آمده می کنند و قدرت و هوشیاری را آنقدر بالا می برند که می توان با گریختن یا ایستادن برای درگیری ، به جهت دفاع از حق و امنیت فردی از خود محافظت کرد . کاری که مردم در گذشته انجام می دادند . در حال حاضر وقتی کاری درست انجام نگیرد هنوز همان تغییرات فیزیکی وجود دارند اما در بیشتر اوقات این وضعیت طوری نیست که بتوان درگیری فیزیکی پیدا کرد یا گریخت . بنابراین تغییرات فوق همچنان وجود خواهند داشت و برای خلاص شدن از آنها راه آسانی وجود ندارد .
عصبانیت رابطه نزدیکی با سایر احساسات از جمله ترس ، ناراحتی ، یأس و ناامیدی دارد اما گاهی ، تنها احساسی است که فرد برای نشان دادن هیجانات خود انتخاب می کند .
گاهی اوقات حتی نمی توان آن را از سایر احساسات تمیز داد . برای مثال یک یخ شناور را تصور کنید . روی آب بخش کوچکی از یخ وجود دارد که می توان آن را حس عصبانیت تلقی کرد . نصف بیشتر یخ در زیر آب قرار دارد که حاکی از سایر احساسات مرتبط با عصبانیت مانند ترس ، نارحتی ، شرمندگی و غم می باشد .
زمانی که عصبانی شدید ، مکث کنید و از خود این سؤالات را بپرسید : واقعاً چرا عصبانی هستم؟ آیا به خاطر ترسیدن از چیزی است ؟ آیا احساس می کنم برخورد نامناسبی با من صورت گرفته است ؟ آیا مسئله ای احساساتم را جریحه دار کرده است ؟ آیا احساس می کنم به من و خواسته هایم بی احترامی شده است ؟ آیا این عصبانیت ، من را به یاد تجربه ناراحت کننده ای می اندازد ؟ آیا از عصبانی شدن هراس دارم ؟
چه کسی عصبانی می شود ؟
همه ، از پیر و جوان و زن و مرد در هر زمانی عصبانی می شوند . بسیاری تصور می کنند مردها بالاخص پسرهای جوان بیشتر از خانمها عصبانی می شوند . این تنها یک تصور است . چنین عقیده ای شاید از آنجا نشأت گرفته باشد که مردان و زنان عصبانیت خود را به شیوه های مختلف بروز می دهند .
به مردان و پسران گفته می شود که باید محکم باشند و این خلاف مردانگی است که ترس ، ناراحتی ، مخالفت و سایر احساسات ناراحت کننده خود را بروز دهند . اگر آنها احساسی غیر از عصبانیت را نشان دهند ، دیگران چه می گویند .
به زنان و دختران معمولاً می آموزند که عصبانی شدن ، رفتاری خانمانه نیست . اگر آنها عصبانیت خود را بروز دهند دیگران چه می گویند ؟ این بدان معناست که زنان بیشتر عصبانیت خود را پنهان می کنند یا آن را نادیده می گیرند .
یک فیلم سینمایی ، مجله یا کمدی عامه پسند را تصور کنید . شخصیت های مرد و زن چه احساساتی را نشان می دهند ؟ شخصیت آنها شبیه کیست ؟ فکر می کنید این شخصیت ها به مردان و زنان در خصوص احساساتشان چه پیغامی می دهند ؟
جنبه مثبت عصبانیت
علیرغم نحوه بروز عصبانیت آن چنان که دیده می شود ، این احساس در زندگی ما می تواند مفید باشد و در دستیابی به موارد ذیل به ما یاری رساند :
- برای نیل به اهداف ، کنترل موقعیت های اضطراری و حل مشکلات
- کمک به بروز استرس ها و فشارهای عصبی به شیوه ای صحیح
- صحبت با دیگران در خصوص احساسات خود
- برانگیختن تغییرات در جهت عدالت اجتماعی
در گذشته که زنده ماندن کار پر مشقتی بود عصبانیت برای ادامه بقا سهم مهمی ایفا می کرد . وقتی مردم بدوی امنیت خود را از سوی حیوانات وحشی یا دشمنان در خطر می دیدند مقادیر زیادی ترکیبات شیمیایی از طریق حس عصبانیت وارد مغز می شد . این ترکیبات شیمیایی قدرت بسیار زیادی برای فرار کردن ، ایستادن و درگیر شدن با مهاجمان ، تمرکز داشتن در طی درگیری و کاهش حس درد تأمین می کرد.
چنین واکنش هایی ، بخشی از نحوه عکس العمل بدن برای دفاع از خود و کمک به واکنش در مقابل موقعیت های خطر ساز یا تهدید کننده هستند .
در زندگی امروزی ، عصبانی شدن در موارد زیر مفید است :
-وقتی که با شما رفتار نامناسبی صورت گرفته یا به احساستتان صدمه خورده است .
- کمک به حفظ احساسات مثبت
- کمک به اعتماد به نفس و دفاع از حقوق فردی
- نشان دادن عدم تأیید نقض قوانین یا معیارهای اجتماعی .
ایجاد تغییراتی در شیوه حیات جامعه . وقتی گروهی از مردم به خاطر مسائل یکسان عصبانی می شوند ، اغلب به یکدیگر می پیوندند تا آن موقعیت را تغییر دهند مانند تظاهرات علیه رژیم یا اعتراض علیه جنگ .
نکته : عصبانیت می تواند مفید باشد اما تنها با این شرط که به روش مؤثری آن را بروز دهید و به خود یا دیگران و یا به اموال آسیب نرسانید .
جنبه ی منفی عصبانیت
برخی مردم معتقدند عصبانیت همیشه منجر به طغیان می شود و در نتیجه ی انواع مختلف خشونت ، یا حتی آزار و اذیت کودکان به وجود می آید . افراد دیگر معتقدند از آنجا که بروز عصبانیت نامعقول است باید آن را پنهان کرد . بروز عصبانیت به این شیوه می تواند برای خود فرد ، سایر افراد یا برای مسائل مهم در زندگی وی ، منفی ، مخرب و زیان آور باشد .
اگر به کرات عصبانی می شوید ، بدانید که:
-در حفظ دوستان ، شرکاء ، خانواده یا کار خود دچار مشکل می شوید .
- خود و سایرین را به شدت ناراحت می کنید .
- خودتان و دیگران را ( اغلب آنهایی را که دوستشان دارید ) می رنجانید.
- در نهایت تنها و غمگین می شوید .
- و یا عصبانیت شما به خشونت منجر می شود که غیر قانونی است و احتمالاً دستگیری یا سایر جرائم را به دنبال خواهد داشت .
- عصبانیت می تواند زندگی شما را زیر سلطه خود درآورد .
اگر فرد افسرده باشد یا کمتر زندگی خود را کنترل کند ، گاهی اوقات از عصبانیت برای تدبیر یا ترساندن دیگران استفاده می کند ؛ زیرا این حالت حس توانایی و قدرت و کنترل برافراد پیرامون را ایجاد می کند و حفظ رابطه را با مشکل روبرو می سازد و می تواند منجر به احساس گناه یا شرم شود . چنین احساساتی ، اعتماد به نفس را کم و عصبانیت و تنهایی را زیاد می کند. بنابراین ، ناراحت کردن دیگران با استفاده از عصبانیت به هر نحوی هیچ وقت مطلوب نیست .
از سوی دیگر ، وقتی مردم عصبانیت خود را پنهان می کنند این حس در جای دیگری بروز می کند و خود فرد را در کنترل می گیرد .
وقتی عصبانیت خود را پنهان می کنید ممکن است به نتایج زیر برسید :
- این شیوه تنها د رکوتاه مدت کارایی دارد .
- دچار افسردگی ، کمیِ اعتماد به نفس یا اضطراب می گردید .
- احساس بسیار بد و ناخوشایندی پیدا می کنید و از خود متنفر می شود .
- به خود آسیبی می رسانید ، یا خود را مجازات می کنید .
- اغلب در برابر مسائلی که معمولاً باعث نگرانی شما نمی شوند به شدت واکنش نشان می دهید .
- افرادی را هدف قرار می دهید که با علت اصلی عصبانیت شما هیچ رابطه ای ندارند .
این شیوه ها مانع از مقابله سالم و مؤثر با عصبانیت می شوند و این بدان معناست که عصبانیت مانند بحران عاطفی عظیم و پنهان ، برای آسیب رساندن به خود فرد یا دیگران در انتظار فرصت است .
ادامه دارد ...
در قسمت بعد به مشکلاتی که سبب عصبانیت می شود و همچنین روشهای مقابله با عصبانیت می پردازیم.
