کفش، به قیمت سلامت

وقتی به بازار کفش می‌روی، جدای از قیمت‌هایی که سر به فلک می‌زند، با مدل‌هایی روبرو می‌شوی که هوش را از سرت می‌پراند.

به سختی می‌توانی کفشی پیدا کنی که پاهایت در آن راحت باشد و وقتی چنین کفشی را بعد از ساعت‌ها جست‌ و جو پیدا کنی، دیگر مجبوری با قیمت آن، هرچه باشد، کنار بیایی.

عجیب اینجاست که با تمام این‌ها مردم کوچه و خیابان را با کفش‌های پاشنه آنچنانی می‌بینی که بدون هیچ احساس ناراحتی در حال قدم زدن هستند. البته نمی خواهیم منکر فواید کفش‌های پاشنه بلند شویم، بالاخره همین پاشنه‌ها می‌تواند قد کوتاه ما را چند سانتی متری بلند‌تر نشان دهد! اما حتی گاهی خانم‌های بلند‌قد هم تنها به‌خاطر پیروی از مد، چنین کفش‌هایی به پا می‌کنند.

جالب است بدانید آمار نشان داده در آمریکا 42 درصد از زنان اعتراف به پوشیدن کفش‌هایی کرده‌اند که در آن احساس راحتی نمی‌کنند؛ فقط چون از آن کفش‌ها خوششان آمده. متاسفانه 73 درصد از این زنان مبتلا به یکی از آسیب‌های وابسته به کفش بوده‌اند.

این مساله باعث شده کسانی که دغدغه سلامت مردم را دارند، درباره همین کفش‌ها، بررسی‌هایی انجام دهند. جدید ترین این مطالعات که در ماه اخیر منتشر شد نشان می‌دهد بین پوشیدن کفش پاشنه بلند و بیماری اسکیزوفرنی در زنان ارتباط وجود دارد.

گروهی از دانشمندان از دانشگاه مالمو در سوئد در تحقیقات خود نشان دادند که اولین موارد بیماری اسکیزوفرنی در حدود هزار سال قبل و همزمان با اختراع کفش پاشنه بلند مشاهده شد.

در حقیقت اولین کفش‌های با پاشنه بلند در بین النهرین (میان رودان) تولید شد و اولین کسانی که به این بیماری روحی روانی مبتلا شدند نیز در این زمان و دراین منطقه زندگی می‌کردند.

بر اساس گزارش روزنامه انگلیسی دیلی میل، در انگلستان از سال 1700 به بعد زنان کفش پاشنه بلند را کشف کردند و همزمان با این کشف موارد بیماران اسکیزوفرنی نیز در این کشور دیده شد. در آمریکای شمالی هم تا زمانی که بومیان این قاره از کفش‌های پوستی صاف استفاده می‌کردند، هیچ مورد اسکیزوفرنی وجود نداشت اما از زمانی که کفش پاشنه بلند قدم به این سرزمین گذاشت، اسکیزوفرنی هم شکل گرفت.

این دانشمندان برای توضیح این ارتباط یک تئوری را مطرح کردند که بر اساس آن، حرکات‌ پا با افزایش فعالیت سلول‌های مغزی، گیرنده‌های انتهایی ترین قسمت بدن را تحریک می‌کنند. با بلند شدن پاشنه‌پا، گیرنده‌ها کمتر تحریک شده و در تولید داخلی هورمون شادی آور دوپامین که در مغز ترشح می‌شود، تغییر ایجاد می‌کنند. کاهش سطح دوپامین نیز در بروز بیماری اسکیزوفرنی نقش کلیدی دارد.

اورژانس‌ها شلوغ شده

برای خانم‌هایی که کفش پاشنه بلند می‌پوشند، خبرهای بد دیگری هم هست. یکی از پزشکان اورژانس در بیمارستان دانشگاهی ولز در کاردیف معتقد است آسیب‌ها و صدماتی که در اثر این گونه کفش‌ها برای زنان ایجاد می‌شود می‌تواند مشکلات طولانی‌مدت ایجاد کند.

دکتر ایوانز می‌گوید به‌دلیل مد شدن کفش‌های باپاشنه بسیار بلند، تعداد زنانی که در اثر این آسیب‌ها در بیمارستان بستری می‌شوند افزایش پیدا کرده‌است. این آسیب‌ها از پیچ خوردگی مچ پا گرفته تا شکستگی و د‌ررفتگی استخوان در بعضی موارد ممکن است صدمات جبران ناپذیری ایجاد کند. او معتقد است خانم‌ها برای پیشگیری از چنین وقایعی باید کفش‌هایی بپوشند که پاشنه آن از 4 سانتی متر کمتر بوده و در ضمن پشت آن بسته بوده یا بند داشته باشد.

پهن بهتر از باریک

شاید باورتان نشود، اما واقعا در این زمینه تحقیقات جالبی صورت گرفته است. مثلا در مطالعه‌ای که محققان تایوانی انجام داده‌اند اثر بلندی پاشنه کفش بر احساس راحتی و عملکرد بیومکانیکی زنان در حین راه رفتن بررسی شده. این محققان متوجه شدند که با بلند شدن پاشنه، احساس ناراحتی این خانم‌ها بیشتر می‌شود.

توجیه آنها هم این بود که در کفش پاشنه بلند، فشار پاشنه و قسمت میانی پا، به قسمت جلویی پا منتقل شده و نیروی عکس العمل زمین در جهت عمودی و قدامی-خلفی بیشتر می‌شود. جالب این جاست که با اضافه کردن بخشی به پاشنه به‌طوری که پاشنه یکسره شده و به بخش جلویی متصل شود، این فشار در کفش پاشنه بلند کمتر شده و می‌تواند از ناراحتی آن کم کند.

یکی از مشکلاتی که پاشنه‌های بلند می‌تواند ایجاد کند، درد در انگشتان پاست. تنگ بودن جلوی کفش هم ممکن است این درد را ایجاد کند، اما بلند بودن پاشنه هم مزید بر علت شده و به جای اینکه فشار به کل کف پا توزیع شود، فقط به قسمت جلوی پا وارد شده و با افزایش فشار به این قسمت از پا، درد هم بیشتر می‌شود.

حتی ممکن است این فشارها باعث ترک خوردگی و شکستگی‌های ریزی در استخوان‌های جلوی پا شود. البته این مشکلات یک شبه‌ ایجاد نمی‌شوند، بلکه با گذشت زمان کم‌کم خود را نشان می‌دهند.

ادامه دارد...

دکتر مهشید چایچی

دست‌ها را واقعا باید شست

با اینکه خیلی ساده و آسان است، اما بیشتر وقت‌ها زیر بار انجام دادنش نمی‌رویم. شستن دست‌هایمان را می‌گویم.

برای انجام ندادنش هم بهانه‌های زیادی داریم؛ مثل بچه‌های کوچک به کف دستمان نگاهی می‌اندازیم و می‌گوییم چرک نیست، دستمان را به جایی نزده‌ایم! تازه اگر کثیف هم شده باشد، وقت شستنش را نداریم! اما واقعیت این است که هنوز باور نداریم شستن دست با نشستن آن فرقی دارد. درحالی که واقعا تفاوت دارد.

متخصصان می‌گویند مهم‌ترین راه انتشار میکروب‌ها، دست‌های ما هستند. هر سانتی متر مربع از پوست دست، حدود 1500 باکتری دارد. تحقیقات اخیر نشان داده که برای پیشگیری ازانتشار عفونت‌های تنفسی، شستن دست، حتی از دارو هم مؤثرتر است.

این همه تأکید بر شستن دست‌ها خیلی هم عجیب نیست؛ چون عوامل بیماری‌هایی مانند مسمومیت غذایی و انواع اسهال، ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا ، سارس و هپاتیت آ و حتی میکروب‌های خطرناک‌تری چون باکتری‌های مقاوم به درمان (سوپر باگ‌ها)، همه و همه به‌وسیله همین دست‌ها منتقل می‌شوند. حالا باز هم بگویید وقت ندارم!

یافته اخیر محققان انگلیسی - که در آخرین شماره BMJ، مجله پزشکی انگلستان منتشر شده- نشان می‌دهد موانع فیزیکی مانند شستن مرتب دست‌ها، پوشیدن ماسک، دستکش و روپوش در پیشگیری از انتشار و انتقال ویروس‌های تنفسی مانند آنفلوآنزا و سارس مؤثرتر از دارو عمل می‌کند.

از آنجا که با سرد شدن هوا احتمال همه گیری آنفلوآنزا وجود دارد، مقامات پزشکی این کشور با 2 برابر کردن حجم داروهای ضد ویروس، خود را برای مقابله با این بیماری آماده کرده‌اند. با این حال بیش از 50 بررسی نشان داده که لازم است راه‌های ساده و کم خرجی که ذکر شد، در برنامه‌های کشوری اولویت بالاتری داشته ‌باشند. چون شواهد نشان داده که واکسیناسیون و داروهای ضد ویروس برای قطع انتشار ویروس، کافی نیست.

در این مطالعه انجام مداخلاتی مانند واکسیناسیون، دادن داروی ضد ویروس، جداسازی، قرنطینه، استفاده از موانع فیزیکی مانند ماسک و رعایت بهداشت فردی برای پیشگیری از انتقال ویروس‌های تنفسی از حیوان به انسان و از انسان به انسان با هم مقایسه شد. پس از مقایسه، محققان به این نتیجه رسیدند که شستن دست‌ها، پوشیدن ماسک، دستکش و... به تنهایی در جلوگیری از انتشار ویروس مؤثربوده و اگرهمه با هم استفاده شود، اثرش بیشتر هم می‌شود.

مطالعه دیگری هم که در ماه گذشته در مجله کتابخانه کوچران در ایتالیا منتشر شد، نشان می‌دهد که شستن دست‌ها تنها با صابون و آب، روش ساده و مؤثری برای پیشگیری از انتشار ویروس‌های تنفسی- از سرماخوردگی ساده گرفته تا انواع کشنده بیماری- است. همان‌طور که می‌دانید آنتی‌بیوتیک‌ها نمی‌توانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا و سایر بیماری‌های ویروسی را درمان کنند، اما شستن دست‌ها می‌تواند جلوی انتقال این بیماری‌ها را بگیرد.

دستت را بشوی تا اسهال نگیری!

این را دیگر مادر بزرگ‌های ما هم می‌دانستند که با شستن دست می‌توان از انتقال انواع اسهال جلوگیری کرد. با این حال محققان کارولینای شمالی اثر آموزش بهداشت درباره روش صحیح تعویض پوشک، آماده‌سازی‌ غذا وشستن دست را در مهد کودک‌ها بررسی کردند و دیدند که این آموزش می‌تواند باعث کاهش بیماری‌های اسهالی و موارد غیبت به علت بیماری در این مراکز شود.

علاوه بر این، مرکز کنترل و پیشگیری ازبیماری‌های عفونی آمریکا، برای اثبات این قضیه در 87 مدرسه چینی، برنامه شستن دست‌ها با صابون و بدون آن را اجرا کرد و متوجه شد در گروهی که دست‌ها با صابون شسته شده بود، میزان غیبت از مدرسه در هفته کمتراز گروه دیگر بود؛ یعنی شستن دست با صابون توانسته جلوی بیمار شدن و در نتیجه غیبت از مدرسه را بگیرد.

مطالعه دیگری در آتلانتا نیز نشان داده شستن دست‌ها با صابون معمولی در کودکان زیر 5 سال می‌تواند تا 50 درصد بروز ذات الریه و تا 53 درصد بروز اسهال و 34 درصد زرد زخم را در کودکان زیر 15 سال کمتر کند.

اهمیت این کار وقتی برایتان آشکارتر می‌شود که بدانید آمار کودکان زیر 5 سالی که هر سال در اثر اسهال و عفونت تنفسی تحتانی می‌میرند، 5/3 میلیون نفر است؛ در حالی که همین شستن ساده دست با آب و صابون می‌تواند جلوی بسیاری از این مرگ‌ها را بگیرد. این حرف شاهد هم دارد.

در آماری که محققان انگلیسی به دست آوردند، شستن دست با صابون توانست خطر اسهال را 42 تا 47 درصد کم کند، ‌طوری‌که جان یک میلیون نفر از مرگ در اثر این بیماری نجات پیدا کرد.

مشابه چنین تحقیقی در بنگلادش هم انجام شده و غیراز اسهال روتاویروسی، شستن دست در کاهش سایر موارد اسهال اثر داشت. حتی در برمه هم درباره فواید دست شستن تحقیق کرده و متوجه شده‌اند این کار می‌تواند تا 40 درصد بروز دیسانتری (اسهال خونی) را پایین آورده و همچنین موارد مرگ و میر دراثر اسهال را کم کند.

ادامه دارد...

دکتر مهشید چایچی

دشمنی برای پاها

در مطلب قبلی با عنوان"کفش به قیمت سلامت" یک سری از مشکلات سلامتی مربوط به کفش های نامناسب و پاشنه بلند را برای شما بیان کردیم( لینک آن در سمت چپ صفحه در قسمت مطالب مرتبط آمده است).

در ادامه، تعداد دیگری از مشکلات و عوارض این کفش ها را برای شما بازگو می کنیم.

مشکل دیگر ایجاد برجستگی دردناک در پاست. آن برآمدگی های استخوانی که در قاعده انگشت شست پا ایجاد شده و شکل پا را از حالت طبیعی خارج می کند. البته پاشنه ی بلند نمی‌تواند این برآمدگی را ایجاد کند، اما می تواند موجب دردناک شدن آن شود.

دو مشکل شایع دیگر میخچه و پینه هستند. این لایه‌های ضخیم پوست مرده، معمولا در اثر اصطکاک با کفش بر روی انگشتان و یا کناره‌های پا ایجاد شده و در واقع نوعی دفاع بدن در برابر حمله‌ای‌ است که کفش‌ها به پا کرده اند.

کفش‌هایی تنگ که دراین شرایط نقش دشمن را برای پاها ایفا می‌کنند. البته بلندی پاشنه هم می‌تواند فشار این حمله را بیشتر کند. ایجاد قارچ در ناخن های پا و فرو رفتن ناخن به داخل گوشت پا هم از عوارض دیگر این کفش‌هاست. حتی وقتی انگشتان تحت فشار قرار می‌گیرند ممکن است به شکل غیر عادی خم شده و انگشتان چکشی شکل را به‌وجود آورند. در این حالت انگشتان به‌وسیله قسمت رویه کفش هم فشرده شده و ممکن است درد ناک شوند.

متاسفانه کسانی که سال‌ها از کفش پاشنه بلند استفاده‌ کرده اند، ممکن است دچار کوتاهی و جمع شدگی تاندون آشیل(این رباط از پاشنه پا به عضله پشت ساق پا وصل شده) شوند و در این صورت هنگام پوشیدن کفش‌های بدون پاشنه و راه رفتن بدون کفش، در این ناحیه درد حس خواهند کرد.

پهن بودن هم بی‌فایده است

کفش پاشنه بلند نه تنها قسمت پایینی پا که در کفش است را دچار آسیب می کند، بلکه می‌تواند موجب آرتروز زانو و کمردرد هم شود؛ بگذریم از کله پا شدن‌هایی که در اثر این کفش‌های پرطرفدار ایجاد می‌شود! در سال 1998 محققان دانشگاه هاروارد ارتباط پاشنه ی بلند کفش را با آرتروزیا همان استئوآرتریت زانو کشف کردند.

این بیماری دردناک با تخریب غضروف احاطه کننده مفصل زانو و ساییدگی استخوان‌ها مشخص می‌شود. چندی بعد در سال 2001 دانشمندان در مجله لانست گزارش دادند که حتی پهن بودن پاشنه، اگر چه احساس ناراحتی کمتری از پاشنه‌های نوک تیزایجاد می کند، اما در پیشگیری از بروز این بیماری زانو تاثیری ندارد، چون در این حالت هم چرخش زانو هنگام راه رفتن وجود دارد.

10 توصیه به دوستداران کفش پاشنه بلند

با تمام این حرف‌ها، اگر دلتان نمی‌آید از پوشیدن کفش پاشنه بلند بگذرید، توصیه‌های زیر را فراموش نکنید:

 1) کفشی را که کاملا اندازه است انتخاب کنید، چون بزرگ بودن کفش باعث سُر خوردن جلوی پا هنگام راه رفتن می‌شود و فشار به این قسمت را بیشتر خواهد کرد.

 2) زمان‌هایی که برای مدت طولانی سر پا می‌ایستید، برای جلوگیری از فشار زیاد به پا، از بالشتک و کفی‌های سیلیکونی چسبنده استفاده کنید که جلوی ضربه به پا را بگیرد.

 3) پاشنه‌های پهن‌تر و یکسره، بهتر از پاشنه‌های باریک و نوک تیز هستند، چون علاوه بر اینکه برای حفظ تعادل شما مناسب‌ترند، با توزیع بهتر وزن به کاهش فشار کمک می‌کنند.

 4) به شیبی که پاشنه در کفش ایجاد می‌کند توجه کنید. کفش‌هایی که شیب ملایم تری در بستر کفش ایجاد می کنند، فشار کمتری به جلوی پا وارد کرده و مناسب‌ترند.

 5) اگر مبتلا به میخچه و پینه پا هستید و می‌خواهید کفش پاشنه بلند بخرید، بهتر است کفش‌های جلو باز را انتخاب کنید که به قسمت جلویی پا فشار کمتری وارد شود.

 6) کفش‌های پاشنه بلند را تنها در موقعیت‌های خاص مثل مهمانی های ویژه (که قرار نیست خیلی راه بروید و...) استفاده ‌کنید! استفاده مداوم و طولانی مدت آسیب‌های بیشتری به دنبال خواهد داشت.

 7) حتما قبل از خریدن کفش، هر دو لنگه آن را بپوشید و اگر یکی از پاهایتان کمی بزرگ‌تر است، کفشی را انتخاب کنید که به اندازه پای بزرگ‌تر شماست.

 8) برای خرید کفش بعداز ظهر‌ها بیرون بروید، چون در طول روز به تدریج پاها متورم می‌شوند.

 9) اگر پا به سن گذاشته‌اید، بهتر است از خیر کفش پاشنه بلند بگذرید، چون با افزایش سن پاهای شما پهن‌تر شده و چربی کف پای شما هم کمتر می‌شود، بنابراین این کفش‌ها فشار بیشتری به پای شما وارد خواهند کرد. تازه اگر خدای نکرده به زمین بیفتید، احتمال شکستگی استخوان‌های شما هم بیشتر است.

 10) اجازه ندهید هماهنگی با مد روز شما را از ایستادن، نشستن و راه رفتن بدون درد عاجز کند. اکنون با برداشتن گام‌هایی کوچک، می‌توانید جلوی آسیب‌های احتمالی آینده را بگیرید.

دکتر مهشید چایچی

پیوند و خرید و فروش اجزاى بدن

پیشرفت دانش پزشکى، موجب شده که پیوند اعضاء، ترمیم پوست، مو، استخوان و... به سهولت انجام پذیرد.

در بسیارى از نقاط جهان، پیوند کلیه، قلب، کبد، معده، روده و... انجام مى گیرد.

در پیوند این اعضاء، گاه از اجزاى بدن خود مریض استفاده مى شود، مثل برداشتن قطعه اى از پوست، استخوان، مو، روده و... و پیوند آنها به قسمت هاى آسیب دیده.

گاه از اجزاى بدن حیوانات استفاده مى شود، مثل گذاردن چشم سگ به جاى چشم فاسد انسان و گاه از اجزا و اندام مردگان بهره مى برند.

گاه اجزا و اعضاى بدن انسان زنده اى، که نبود آن حیات وى را به خطر نمى اندازد، جدا مى گردد و به بدن بیمار پیوند زده مى شود، مثل برداشتن یکى از کلیه هاى فرد سالم و پیوند آن به فردى که هر دو کلیه خود را از دست داده است.

صورت اول، مشکلى ندارد، استفاده از اجزاى خود بیمار در ترمیم ضایعات جسمى و جا به جایى آنها.

صورت دوم، ظاهراً اشکالى ندارد. ولى برخى از نظر طهارت و نجاست آنها و صحت انجام عبادات و امورى که طهارت شرط است، اشکال کرده اند. امّا با توجه به این که بعد از پیوند و جریان حیات ،عضو گرفته شده ،عضو بیمار به حساب مى آید، اشکال، بى مورد خواهد بود1.

امّا صورت سوم، که بحث هاى گوناگونى را در پى دارد، پیوند اعضاى مردگان به بیمارانى است که حیات آنان، در گرو پیوند عضو یا اعضاست.2

یا برگرفتن عضوى از انسان سالم که برداشتن آن خطرى براى دهنده ندارد و پیوند آن به فرد بیمار.

در این جا، مسائلى مطرح مى شود: آیا چنین کارى، اساساً مجاز خواهد بود؟ یا هتک حرمت مردگان است و غیر جایز؟ آیا مى شود فروخت یا خرید؟ در چه صورتى مى شود و در چه صورتى نمى شود؟

منافعى که از این راه به دست مى آید، مال مرده است و باید در راه وى مصرف شود، یا مال ورثه؟ آیا مصرف این مال، (اکل مال به باطل) نیست و... .

در روزگاران گذشته، به لحاظ این که دانش پزشکى، به این پایه از پیشرفت نرسیده بود و معالجه بیماران، با استفاده از برخى داروهاى گیاهى و در سطحى محدود، انجام مى پذیرفت، جراحی هاى بزرگ، به خصوص جابه جایى و ترمیم و پیوند آنها، امرى غیرممکن مى نمود. کسى تصور نمى کرد که چنین اعمالى به راحتى به دست انسان صورت گیرد و پزشک بتواند شکم مریض را بشکافد و عضوى را که فاسد است از بدن وى جدا کند و به جاى آن عضو سالمى از حیوان یا انسان پیوند بزند.

امروزه تقریباً در همه جاى دنیا اقدامات و معالجاتى از این قبیل صورت مى گیرد و روزى نیست که پیوند قلب، کلیه، چشم، روده، معده و حتى کبد و ریه و نیز جابجایى پوست و کاشتن مو و پیوند دست و پاى قطع شده و... در مراکز درمانى و بیمارستان ها انجام نشود.

در گذشته، فقیهان نیز موردى براى طرح چنین مباحثى در کتاب هاى فقهى نمى یافتند، بلکه طرح آن را کارى لغو و عبث مى شمردند. از این روى در کتاب هاى فقهى مطالب چندانى در این خصوص یافت نمى شود3. فقط برخى از فقهاى عامّه، به گونه اى گذرا و کلى آن را طرح و بر حرمت آن تأکید کرده اند4. البته در کتاب هاى فقهى از (شیر انسان)، (آب دهان)، (ناخن)، (مو) و... بحث هایى دارند.

شیخ طوسى ،علاّمه، محقق و... در مبحث (شیر انسان)، به این جمله اکتفا کرده اند:

(بیع لبن الادمیات جایز).5

خرید و فروش شیر انسان جایز است.

فقهاى عامه نیز از اجزاى منفصله از جمله، شیر انسان سخن گفته اند6. ابوحنیفه و مالک به حرمت، فتوا داده اند. شافعى و احمد حنبل، استفاده و خرید و فروش آن را جایز شمرده اند.

مسئله جواز و عدم جواز در اجزاى منفصله انسان، دائر مدار وجود و عدم منفعت حلال است. آنان که حرام مى دانسته اند، در اجزاى منفصله، فایدتى نمى دیده اند.

و آنان که جایز مى دانسته اند به اعتبار وجود منفعت و مالیت اجزاى منفصله بوده است.

شیخ طوسى در فتواى به حرمت اجزاى منفصله، همچون: ناخن، بزاق... مى نویسد:

(لاَنه لاثمن له ولامنفعة فیه)7.

چون ارزشى و فایده اى ندارد، حرام است.

فقهاى عامه نیز در چنین مواردى، مالیت و داشتن منفعت حلال را طرح کرده اند:

(والضابطة فی ذلک ان کل مافیه منفعة بحل شرعاً فان بیعه یجوز)8.

طبق قاعده، هر چیزى که منافع حلال و مشروع دارد، خرید و فروش آن جایز است.

اشاره کردیم، فقهاى ما به ویژه متقدمان به مسئله پیوند اعضا نپرداخته اند، زیرا در آن زمان، مورد ابتلا نبوده است. ولى اکنون که مورد ابتلا و از مسائل مستحدثه است، بایستى به گونه ای شایسته به بوته نقد و بررسى گذارده شود.

فقهاى معاصر، تشریح مرده مسلمان و پیوند اعضاى وى را به بیمار، جز در هنگام ضرورت، که جان بیمار مسلمان، متوقف بر انجام آن باشد، جایز نمى دانند.

امام خمینى در این باره مى نویسد:

(لایجوز قطع عضو من المیت لترقیع عضو الحیّ اذا کان المیت مسلماً الاّ اذا کان حیاته متوقفة علیه...)9.

جدا کردن عضو مرده مسلمان، براى پیوند به انسان زنده، جایز نیست، مگر در صورتى که حیات وى متوقف بر آن باشد.

ادامه دارد....
پی نوشت:

1. (تحریر الوسیله)، امام خمینى ج2/624ز دارالتعارف، بیروت.
امام خمینى در این باره مى نویسد:

(لامانع من قطع عضو میت غیر مسلم للترقیع، لکن بعده یقع الإشکال فی نجاسته و کونه میتة لاتصح الصلاة فیه، و یمکن ان یقال فیما اذا حلّ الحیاة فیه، خرج عن عضویة المیت وصار عضواً للحیّ، فصار طاهراً حیّاً وصحت الصلاة فیه، و کذا لو قطع العضو من حیوان ولو کان نجس العین ورقع فصار حیاً بحیاة المسلم.)

جدا ساختن عضو میت غیر مسلمان براى پیوند اشکالى ندارد، جز این که مردار و نجس است و نماز خواندن با آن باطل.

امکان دارد گفته شود: وقتى در عضو پیوندى، حیات جریان یافت، دیگر از عضویت میت خارج مى شود و عضو زنده مى گردد و نماز با آن صحیح است. همین طور اگر عضو حیوانى را، هرچند حیوان نجس العین، جدا سازند و به بدن انسان پیوند زنند، وقتى حیات جریان یافت، عضو زنده شخص مسلمان مى شود.

2 . قطع اعضاى بدن، بویژه قلب مردگان و پیوند آن به زندگان، صرف نظر از اصل جواز و مسأله طهارت و نجاست و مسائل فقهى آن، از نظر (کلامى) و (اخلاقى) نیزبرخى شبهه ایجاد کرده اند. گفته اند: در منابع اسلامى: قرآن و روایات، از قلب و و ویژگی ها و صفات آن یادشده است: در قرآن 120 مورد، به صورت جمع و مفرد، بیش از 16 مورد با تعبیر (فؤاد) و همین طور در روایات، از صفات و و ویژگی هاى آن بسیار یاد شده است: ایمان، کفر، سختى، سستى، اطمینان، مرض، ترس، تنفر و...

ر.ک: (سوره آل عمران) آیه 8; (سوره کهف) آیه 28; (سوره اعراف) آیه 101; (سوره بقره) آیه 74; (سوره شعراء) آیه 89 و194, (سوره رعد) آیه 28; (غرر الحکم و درر الکلم), آمدى, تحقیق: محدث ارموى; ج7/325, ج5/269; ج4/507, دانشگاه تهران; (نهج البلاغه), حکمت 147.

موارد فراوان دیگرى که از قلب، به عنوان مرکز اجتماع احساسات و عواطف، فهم و درک، شک و یقین، قهر و خشم، حزن و فرح، اراده، اطمینان، اسرار، علوم، هدایت و ضلالت، ایمان و کفر ذکر به میان آورده است.

بنابراین چگونه مى شود با قلب دیگرى زندگى کرد. زیرا در حقیقت، انسانى که قلب دیگرى به او پیوند خورده، انسان دیگرى شده است!

مصطفى رافعى (مشکلات العصر 307، دار الکتاب, بیروت) مى نویسد:

(ذلک لأن القلب عندهم هو مستودع الأسرار والفیوضات والإلهامات والعواطف والمشاعر والأحاسیس والنزعات والاتجاهات النَحِرة والشریرة، فکیف یعیش انسان بکل هذا الرصید الضخم المودع فی قلب غیره؟ وکیف یکون ذلک الأنسان فی حساب الناس وفی واقع الحیاة؟ بل وهو الأهم، کیف یلاقی حسابه یوم الحساب ویوم لاینفع مال ولابنون.)

بدان جهت که قلب در نزد آنان (علماى اخلاق) جایى است که اسرار و فیوضات والهامات الهى در آن به ودیعت نهاده شد و مرکز احساسات و فهم و عاطفه و هیجانات و گرایش هاى خوب و بد است، چگونه انسان با قلب دیگرى، قلبى که جاى این هم اسرار است زندگى مى کند؟

و چنین انسانى، چگونه است در رابطه با حساب مردم، در پهنه زندگى؟ بلکه مهم تر در روز رستاخیز، چگونه حساب پس مى دهد...

در پاسخ به این شبهه، به طور فشرده به چند نکته اشاره مى کنیم:

* انسان، به مجموعه و کلیت این وجود که داراى اعضاء و جوارح متعدد است و حالات و روحیات مختلفى دارد، قائم است، نه قلب. تمام آن عواطف و احساسات و اسرار و فیوضات مربوط به انسانیت انسان است و بر روح و جان آدمى بار مى شود، نه عضله (قلب). روح انسان است که چنین حالات و آثارى دارد که از آن به تعبیرهاى مختلف و از جمله (قلب) یاد شده است، نه این پاره گوشت که در داخل قفسه سینه قرار دارد و وظیفه پمپاژ خون و رساندن آن به سایر قسمت هاى بدن را بر عهده دارد.

* این تنها قلب نیست که در قرآن و احادیث مورد خطاب قرار گرفته و متصف به صفات و اوصاف، بلکه سایر اعضاء: چشم، گوش، پوست، دست، پا و... هم مورد توجه و متصف به صفاتى شده اند (بقره آیه 7; زمر آیه 23; نور آیه 24.)

با این حساب، قلب نیز جزئى از اجزاى بدن و مانند دستگاه هاى دیگر بدن است. معده کار گوارش را انجام مى دهد، کلیه وظیفه تصفیه خون را بر عهده دارد، چشم و گوش وظایف بینایى و شنوایى را انجام مى دهند، قلب هم وظیفه گردش خون را بر عهده دارد.

بنابراین وقتى این (عضله) منتقل به بدن دیگرى شد، جزء آن بدن مى شود و حکم اجزاى زنده وى را پیدا مى کند و هیچ مشکلى ندارد. در حقیقت این اعضایى که پیوند مى شوند، حکم لوازم یدکى اتومبیل را دارند.

* اگر واقعاً قلب جاى این همه اسرار و فیوضات و... باشد, پس باید وقتى به بدن دیگرى منتقل مى شود، احساسات و عواطف و خوى و خصلت ها و معلومات آن فرد تغییر کند. حال آن که هیچ دگرگونى به وجود نمى آورد.

3 . فقهاى ما در کتاب طهارت، مسأله طهارت و نجاست اعضاء و اجزاى جدا شده از انسان را تحت عنوان: (نجاسة اجزاء المبانه من الحی) بحث کرده اند و اجزاى داراى روح را نجس مى دانند و اجزایى که روح ندارند، مانند: ناخن و مو, پاک مى دانند.

4. ر . ک: (جواهر الکلام), ج5/311; مستمسک عروة الوثقى) آیه اللّه حکیم, ج1/304.

5. (خلاف) شیخ طوسى, ج3/187. انتشارات اسلامى, وابسته به جامعه مدرسین, قم; (مبسوط) شیخ طوسى, ج2/167, المکتبة المرتضویة.

(شرایع) محقق حلى, ج2/16, دار الأضواء, بیروت.

6 . (مغنى), ابن قدامه, ج3/304; (نظریة الضرورة الشرعیة), جمیل محمدبن مبارک /454 دار الوفاء للطباعة والنشر, بیروت.

7 . (مبسوط) شیخ طوسى ج2/167; (شرایع) محقق حلى ج2/16.

8 . (الفقه على المذاهب الأربعة), عبدالرحمان الجزیرى, ج2/232, دار احیاء التراث العربى, بیروت.

9 . (تحریر الوسیله) ج2/624. (استفتائات) امام خمینى, ج2/43, انتشارات اسلامى,وابسته به جامعه مدرسین, قم.

(رساله استفتاآت) آقاى منتظرى /180; (رساله عملیه)/576.

ویتامین C علیه سرماخوردگی؟!

برای ما چیزی شبیه عادت شده که به محض یک عطسه کردن یا کمی‌ گیج رفتن سرمان، سراغ قفسه داروهای خانگی‌مان برویم یا به نزدیک‌ترین داروخانه مراجعه کنیم و چند قرص و کپسول بالا بیندازیم، به امید این‌که بیماری را مغلوب دستاوردهای فناوری‌های دارویی عصر جدید کنیم.

نه ‌فقط در مورد سرماخوردگی و سردرد و دست و پا درد، بلکه این مشکل در مورد بیماری‌های صعب‌العلاج هم رواج دارد.

تقریباً در بیشتر خانه‌ها چیزهایی مثل کپسول امگا 3، انواع ویتا‌مین‌ها، مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌های تقویتی و مانند اینها وجود دارد، چیزهایی که به ما امکان می‌دهند باور کنیم این بیماری‌ها را به‌راحتی می‌توان مهار کرد، نه با تحمل سختی‌هایی مثل آماده کردن و خوردن غذاهای سالم یا ورزش کردن، که فقط با بالا انداختن روزانه یک عدد از این کپسول‌های حاضر و آماده.اما اوضاع به همین شیرینی نیست که ما فکر می‌کنیم.

هر روز تحقیقات جدیدی منتشر می‌شود که خبر از بی‌فایده یا کم‌فایده بودن یا حتی ضرر برخی از این فراورده‌های نجات‌بخش می‌دهد.

تا چند وقت پیش مرسوم بود که وقتی کسی دچار سرماخوردگی یا هر بیماری ساده مشابه آن می‌شد، دوست و آشنا در فکر این بودند که چه غذایی را بخورد یا نخورد تا زودتر خوب شود: «دخترم، آش گشنیز و جعفری بخور، خوب میشی!» یا «بستنی نخور، مگه گلودرد نداری؟» یا حداکثر این‌که «آویشن را دم کن، درست عین چای، یک فنجان سربکش، راه تنفست باز می‌شه.»

کاری به درست و غلط بودن این توصیه‌های تجربی نداریم. البته بد نیست محققان کشورمان روی این‌گونه دوا و درمان‌های خانگی بیشتر کار کنند و فایده یا زیانشان را بررسی کنند. اما مشکل از اینجاست که تمام توصیه‌ها به همین‌جا ختم نمی‌شود. به‌تازگی علاوه بر توصیه‌های خانگی، دوست و آشناها، به توصیه‌های مدرن‌تری روی آورده‌اند و آن این‌که از بیمارشان می‌خواهند فلان داروی خاص را برای درمان بیماری‌اش مصرف کند؛ چرا که خودش یک بار این کار را کرده و اثر داشته است.

قرص ویتامین C، درمان سرماخوردگی؟

یکی از توصیه‌های رایج به فرد سرماخورده، مصرف قرص ویتامین C است. اما به‌تازگی، خبری منتشر شده که نشان می‌دهد مصرف این قرص از سرماخوردگی پیشگیری نمی‌کند. البته پیش از این، شواهدی در مورد نقش ویتامین C، در ساختار و عملکرد گلبول‌های سفید به دست آمده بود. در سال‌ 1970، آقای لوئیس پائولینگ، شیمی‌دانی که جایزه نوبل گرفته بود،‌ به استناد همین شواهد و برای تقویت سیستم ایمنی بدن، توصیه کرده بود مردم روزی 1000میلی‌گرم از این ویتامین بخورند تا سرما نخورند.

توصیه شیمی‌دان نوبلیست، کار خودش را کرد. حالا دیگر ویتامین C و در نتیجه فراورده دارویی آن، به عنوان یک «ضدسرماخوردگی» شهرت پیدا کرده است. گرچه دائماً این بحث بین محققان وجود داشت که آیا نیازی به این مصرف اضافه وجود دارد یا نه؟

به گفته کارشناسان انجمن تغذیه بریتانیا، مقدار مجاز مصرف روزانه این ویتامین، 60 میلی‌گرم است و دُز روزانه آن 200 میلی‌گرم؛ در حالی که اگر بخواهیم ساختار و عملکرد گلبول‌های سفید را، با همان تئوری، تقویت کنیم، باید بسیار بیشتر از این مقدار ویتامین C بخوریم، چیزی در حدود همان 1000میلی‌گرم، که این قطعاً به سلامت اعضای دیگر بدن آسیب می‌رساند و قابل‌ توصیه نیست. ضمن این‌که اصولاً بدن قابلیت جذب این مقدار ویتامین C را ندارد و اضافی آن، جذب‌نشده از بدن خارج می‌شود.

اما به گزارش بی‌بی‌سی، این مطالعه جدید، که در آن بیش از 20 مطالعه قبلی ارزیابی شده، تکلیف خیلی‌ها را روشن می‌کند. در این تحقیق که به‌طور مشترک در دو دانشگاه هلسینکی فنلاند و دانشگاه ملی استرالیا انجام شده، در مجموع این نتیجه به‌دست آمد که مصرف قرص 200 میلی‌گرمی ویتامین C در کودکان، احتمال سرماخوردن را فقط 6/13 درصد کم می‌کند و در بزرگسالان 8 درصد.

و این مقدار چیزی نیست که فایده‌ چندانی برای افراد داشته باشد؛ به‌خصوص اگر در نظر بگیریم که هر فرد به‌طور معمول 2 تا 3 بار در سال بیشتر قرار نیست سرما بخورد. البته بررسی مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که مصرف ویتامین C اضافی در کسانی که استرس زیادی را متحمل می‌شوند، چه به لحاظ فیزیکی مثل ورزشکاران و چه به لحاظ روانی، با احتمال بیشتری از بروز سرماخوردگی پیشگیری می‌کند؛ چیزی حدود 50 درصد.

کارشناسان تغذیه می‌گویند اگر واقعاً به توصیه آنها، مصرف روزی 5 وعده میوه و سبزی تازه، عمل کنیم، این مقدار ویتامین C قطعاً به بدنمان می‌رسد و نیازی به مصرف قرص اضافی نیست.

نتیجه‌گیری این محققان، از بررسی انواع مطالعات انجام شده، این است که ممکن است مصرف روزانه یک قرص ویتامین C در روزهای سرماخوردگی، به کاهش دوره بیماری و کم شدن شدت آن کمک کند که البته این هم نیاز به مطالعات قوی‌تری برای اثبات دارد، اما مطمئناً نیازی نیست که سالی 365 قرص ویتامین C بخورید تا خدای‌نکرده سرما نخورید.
آنتی‌اکسیدان، ضد پیری

پیش از این گفته شده ‌بود ویتامین‌هایی نظیر ویتامین C و E ، نقش مهمی در به تاخیر انداختن روند پیری و تخریب سلول‌ها و نهایتاً سرطانی شدن‌شان دارد. برای بتاکاروتن، پیش‌ساز ویتامین A هم همین فایده‌ها را گفته ‌بودند. این آنتی‌اکسیدان‌ها، رادیکال‌های آزاد حاصل از سوخت و ساز سلول‌ها را از بدن می‌رانند و به این ترتیب به سلامت آنها کمک می‌کنند. در مطالعات دیگر، به نقش ویتامین D اشاره شد. حتی در ژانویه 2006، نوعی قرص ویتامین D ساخته شد که بر اساس همین نقش ویتامین‌ها و برای پیشگیری از پیشرفت سرطان پروستات طراحی شده‌ بود.

اما این دلخوشی‌ها چندان طول نکشید. کمی بعد، به فاصله چند ماه، در ماه مه 2007، مطالعه دیگری از محققان نشان داد که مصرف قرص‌های مکمل‌، نمی‌تواند روند تخریب و پیر شدن سلول‌ها را به تعویق بیندازد و حتی گاه ممکن است باعث کوتاه شدن عمر آنها شود. بررسی‌های محققان دانشگاه کپنهاگ، روی 68 مطالعه انجام ‌شده روی ویتامین‌ها این‌طور نتیجه داد که قرص‌های ویتامین C و سلنیوم، تاثیری در افزایش طول عمر سلول‌ها ندارد؛ در حالی که مکمل‌های ویتامینی، شامل بتاکاروتن، A و E به ترتیب 7 درصد، 16 درصد و 4 درصد، طول عمر سلول‌ها را کم می‌کند.

نتیجه این‌که، این داروها به هیچ‌ عنوان اثری در طولانی کردن عمر سلول‌ها ندارد و نمی‌توان پشت این قرص‌ها مخفی شد و از پیری سلولی و نهایتاً سرطانی شدن آنها فرار کرد.

مولتی‌ویتامین و احتمال سرطان

تا حالا اگر از این گفته بودیم که از این مکمل‌های تقویتی ناامید شوید، حالا باید یک هشدار را هم به همه اینها اضافه کنیم و آن این که ممکن است برخی از این کپسول‌های رایج، نه‌تنها فایده‌هایی را که از آنها انتظار داریم، نداشته باشند، بلکه ممکن است خطرهایی را هم با خود به همراه بیاورند. این هم خبری بود که چند ماه پیش در بی‌بی‌سی منتشر شد:

مردانی که بیشتر از روزی یک عدد قرص مولتی‌ویتامین استفاده می‌کنند، 32 درصد بیشتر از سایر مردان، احتمال دارد که به سرطان پروستات مبتلا شوند. در بین افرادی که به این سرطان مبتلا می‌شوند هم، احتمال کشندگی سرطان پروستات در آنهایی که عادت به مولتی‌ویتامین‌خوری داشته‌اند، به نسبت سایر مردانی که هیچ‌گاه به‌طور منظم از این قرص‌ها استفاده نکرده‌ بودند، تقریباً دو برابر می‌شود.

محققان مرکز ملی تحقیقات سرطان آمریکا، که مطالعه‌شان تمام آرزوهای بشر را برای استفاده از سلاح «قرص مولتی‌ویتامین» علیه سرطان پروستات به باد داده، خودشان هم از این نتایج شگفت‌زده‌اند و نمی‌توانند آن را توجیه کنند؛ به‌خصوص این‌که قرص‌های مولتی‌ویتامین محتوی چندین نوع فراورده در کنار یکدیگر است، تفسیر این نتایج را بغرنج‌تر می‌کند.

داروهای طبیعی

این نتایج گیج‌کننده و گاه متناقض، به خاطر تفاوت محیط آزمایشگاه و بدن انسان و همین‌طور تفاوت بین مواد غذایی طبیعی با مواد مصنوعی ساخت بشر است. در بدن ما ساز و کارهایی وجود دارد که تاثیرات گوناگون مواد شیمیایی را دگرگون می‌کند؛ چیزی متفاوت با فرایندهایی که در لوله‌های آزمایشگاهی می‌بینیم.

در خوراکی‌های طبیعی هم، ترکیب مواد گوناگون در کنار هم است که باعث می‌شود این خاصیت‌های متنوع را از آنها انتظار داشته باشیم. البته تنها راه ما برای فهمیدن این خواص و فایده‌ها، همان مطالعات آزمایشگاهی و تجربی است، اما نباید در کاربرد آنها به همین راحتی تصمیم بگیریم.

کارشناسان رشته‌های مختلف، به‌خصوص کارشناسان تغذیه، معتقدند ما هنوز نمی‌دانیم چقدر و چگونه و یا چه ترکیبی از ویتامین‌های حیات‌بخش را استفاده کنیم و همین می‌تواند اثر آنها را در مبارزه و پیشگیری از بیماری‌ها معکوس کند. شاید به همین دلیل بتوان توصیه کرد به‌جای استفاده از مکمل‌های ویتامینی که برخی‌ها مثل نقل و نبات از آن‌ها می‌خورند، به مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزی‌ها روی آوریم؛ چیزی که احتمال زیر سؤال رفتن آن بسیار کمتر از فراورده‌های دارویی ساخته دست بشر است.

دکتر فرنوش صفوی‌فر

ویژه نامه شهادت امام حسن مجتبی با بیش از 100 مطلب
ادرس جدید سایت
کپسولهای ترک اعتیاد، بلای جان معتادان
کتامین
روشهای نوین ترک سیگار
[عناوین آرشیوشده]