اول سرما؛ اول سینوزیت

همزمان با شروع فصل سرما، به‌خصوص صبح زود و شب- که سوز سرما بیشتر است- مردمی را می‌بینیم که شال‌گردن‌ها را تا جلوی بینی کشیده و پیشانی‌بند به سر بسته رد می‌شوند، اما حتی این محافظت‌ها هم نمی‌تواند مانع شیوع بیماری سینوزیت در این فصل شود.

اگر شما هم سردردها و ترشحات حلقی چسبنده را تجربه کرده باشید، اقرار می‌کنید که برای خلاصی از شر این بیماری انواع و اقسام درمان‌ها و توصیه‌ها را امتحان کرده‌اید.

بد نیست حرف‌ها و توصیه‌های دو متخصص این رشته یعنی - دکتر مسعود مردانی-فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- و دکتر حمید عمادی- متخصص عفونی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران- را نیز در این‌باره بخوانید.

آنها که در دبیرستان مثلثات خوانده‌اند، با شنیدن نام این بیماری، سینوس و کوسینوس مثلثاتی را به یاد می‌آورند، اما سینوس‌های صورت، حفره‌هایی داخل استخوان‌های اطراف بینی هستند که هوای استنشاق شده را گرم و مرطوب و تا حدی تصفیه می‌کنند و هیچ ربطی به مثلثات ندارند.

این حفره‌های استخوانی معمولا باید پر از هوا باشند و اگر به جای هوا مایع یا چرک در آنها جمع شود، بیمار احساس سنگینی سر و سردرد می‌کند.

ترشحات از کجا می‌آیند

بیماری سینوزیت بر اثر ورود ویروس و باکتری یا بروز آلرژی ایجاد می‌شود.

دکتر مسعود مردانی درباره علت ایجاد بیماری سینوزیت می‌گوید: «این بیماری به علت التهاب سینوس‌های اطراف صورت بر اثر عفونت‌های میکروبی، باکتریایی و ویروسی به وجود آمده یا به دنبال عفونت فوقانی دستگاه تنفس ایجاد می‌شود.

ترشحات مخاط سینوس‌ها، باکتری‌ها را به دام می‌اندازد و مژک‌هایی که در جدار سطح داخلی بینی وجود دارد و سطح سینوس‌ها را پوشانده، با حرکات منظم خود ترشحات مخاط سینوس را به داخل بینی و حلق تخلیه می‌کند.

در صورت ایجاد عفونت ویروسی ناشی از سرماخوردگی، سینوس ملتهب شده و این التهاب از حرکت ترشحات به داخل بینی و حلق ممانعت می‌کند.

در نتیجه ترشحات در سینوس باقی مانده و منجر به تکثیر میکروب می‌شود؛ به همین علت خیلی وقت‌ها سینوزیت باکتریایی به دنبال سینوزیت ویروسی یا آلرژیک سراغ آدم می‌آید». اولین علائم این بیماری- که بیشتر کودکان و نوجوانان را گرفتار می‌کند - همان نشانه‌های سرماخوردگی مانند آب‌ریزش بینی و سرفه است که بیش از حد معمول طول می‌کشد.

پس ترشحات زرد متمایل به سبز از بینی، احساس پری و درد در ناحیه گونه‌ها و پیشانی هم به آن اضافه می‌شود.

گاهی درد شدید در پشت دندان‌های فک فوقانی و در بعضی موارد، تب هم وجود دارد.

سلام دکتر

با توجه به اینکه علائم سینوزیت شبیه علائم سرماخوردگی است، ابتدا ممکن است با سرماخوردگی اشتباه گرفته شود، اما اگر علائم طول کشید (مثلا اگر ترشحات زرد متمایل به سبز بیشتر از 8 روز مشاهده شد) بیمار با شک سینوزیت باید به پزشک مراجعه کند.

در این موارد، پزشک با عمل عکس‌برداری از سینوس‌ها یا سی‌تی‌اسکن صورت، بیماری را تشخیص داده و درصورت حاد بودن بیماری، آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.

پس از مصرف دارو التهاب بهبود پیدا کرده و عفونت میکروبی از بین می‌رود.

سینوزیت هم انواع و اقسام دارد

سینوزیت در دو نوع حاد و مزمن دیده می‌شود. هر کسی ممکن است دچار سینوزیت حاد شود.

گرفتگی بینی، تب، سردرد، تشدید درد سینوس هنگام لمس و فشردن و احساس سنگینی سر هنگام خم‌شدن از علائمی است که بیمار را ناراحت می‌کند.

در این نوع سینوزیت، سینوس‌ها دچار عفونت می‌شوند. دکتر حمید عمادی - متخصص عفونی و استاد دانشگاه تهران - درباره انواع سینوزیت می‌گوید: «در مواردی که سینوزیت کهنه می‌شود، سینوزیت مزمن ایجاد می‌شود.

این نوع بیماران درد یا مشکل خاصی ندارند، اما همیشه از پشت حلق شان ترشحات چرکی پایین می‌رود و اغلب از اینکه صبح‌ها خلط دارند شکایت می‌کنند.

این افراد بیشتر از سایرین دچار سینوزیت حاد می‌شوند و در واقع می‌توان گفت افراد مبتلا به سینوزیت مزمن، مستعد ابتلا به سینوزیت حاد مکرر هستند».

بد نیست بدانید تشخیص سینوزیت مزمن مشکل‌تر از نوع حاد آن است چون ممکن است بیمار نشانه‌های حاد را نداشته باشد و به علت گرفتگی بینی، سردرد یا درد ریشه دندان به پزشک مراجعه کند.

در این حالت، التهاب باعث می‌شود مخاط ضخیم شود و میکروب‌ها در خلل و فرج ایجاد شده قرار بگیرند.

متاسفانه مصرف چرک‌خشک‌کن و آنتی‌بیوتیک نمی‌تواند سلامت را به این بیماران برگرداند.

قبلا از عمل جراحی برای این بیماران استفاده می‌شد اما در حال حاضر با روش‌های آندوسکوپی مخاط را می‌تراشند و خلل و فرج ایجاد شده را از بین می‌برند که البته کار سخت و مشکلی است و گاهی هم جواب نمی‌دهد.

پس از سینوزیت

دکتر مردانی در پاسخ به این سؤال که بیماران بعد از ابتلا به سینوزیت چه اقداماتی انجام دهند تا روند بهبودی‌شان تسریع شود، گفت: «بیماران برای تسکین درد می‌توانند از قرص یا شربت استامینوفن استفاده کنند.

بهتر است از غذاهای محرک - که باعث گرفتگی بینی می‌شود - استفاده نکنند.

مصرف زیاد آب و مایعات هم مفید است. بخور آب گرم هم باعث بهبود گرفتگی بینی شده و در تسریع درمان مؤثر است».

البته یادتان باشد که

نباید خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف کنید، وگرنه دچار مقاومت نسبت به دارو شده و در درمان های بعدی با مشکل مواجه می‌شوید.
 اگر درمان سینوزیت به درستی صورت نگیرد، ممکن است عوارضی هم با خود به دنبال بیاورد.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره عوارض بیماری سینوزیت گفت: «سینوزیت ممکن است باعث ایجاد آبسه در مغز، تجمع چرک در ناحیه ماستوئید، عفونت قسمت‌های فوقانی دستگاه تنفس، سینه‌پهلو و در موارد نادری مننژیت شود».

بد نیست بدانید آلودگی هوا بهبود این بیماری را به تأخیر می‌اندازد و در مواقع حاد بهتر است بیماران در روزهایی که آلودگی هوا زیاد است، در مناطق آلوده شهر تردد نکنند تا روند بهبودی شان تسریع شود.

توصیه‌ها را جدی بگیرید

توصیه اغلب پزشکان به بیمارانی که سینوزیت مزمن دارند، این است که از محلول آب و نمک استفاده کنند.( البته بهتر است به جای محلول آب و نمک، از محلول سرم فیزیولوژی استفاده کنید که در داروخانه ها می فروشند و از نظر غلظت نمک، استاندارد و مطمئن هستند.)

اما متاسفانه این توصیه معمولا جدی گرفته نمی‌شود. دکتر عمادی هم معتقد است: «یک راه مؤثر برای درمان و پیشگیری از بروز سینوزیت حاد در افرادی که سینوزیت مزمن دارند، شست‌وشوی حلق و بینی با آب و نمک است.

برای شست‌وشو بهتر است از ترکیب 5/4گرم نمک در نیم لیتر آب، با غلظتی کم و مشابه سرم‌های فیزیولوژیک استفاده شود. هنگام شست‌وشو باید مخلوط آب و نمک مانند هوا از راه بینی عمیق تنفس شده و از راه دهان خارج شود، طوری که شوری در حلق و دهان احساس شود».

به گفته این متخصص عفونی، اگر بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن، روزی 2 تا 3 دفعه بینی و حلق‌شان را با محلول آب و نمک شست‌وشو دهند، به میزان زیادی از ایجاد سینوزیت حاد پیشگیری کرده‌اند. لازم است بدانید بهتر است محلول آب و نمک استریل باشد.

دکتر عمادی می‌گوید: «بیماران بهتر است برای تهیه محلول شست‌وشوی آب و نمک از بسته‌های 5/4گرمی نمک استریل - که در داروخانه‌ها به قیمت ارزان موجود است - و بطری‌های نیم لیتری آب معدنی استفاده کنند».

آن شال و کلاه بستن‌ها که در خیابان‌های شهر می‌بینیم هم بی‌حکمت نیست. پزشکان هم این روش را برای پیشگیری توصیه می‌کنند.

با توجه به اینکه بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن حساس‌ترند و بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سینوزیت حاد قرار دارند، بهتر است بیشتر مراقب باشند و وقتی بیرون می‌روند یا روی موتور می‌نشینند، با استفاده از شال و کلاه، سر و صورت خود را بپوشانند و سینوس‌های‌شان را گرم نگه دارند.

فرزانه فولادبند

زمستان بیشتر مراقب فشار خونتان باشید

تغییرات آب و هوا و گذر فصل‌ها می‌تواند روی خلق‌و‌خو و رفتارهای ما تأثیر بگذارد؛ این را اکثر ما می‌دانیم.

اما چیزی که شاید کمتر به آن توجه کرده باشیم، این است که وقتی هوا سرد می‌شود، ممکن است احتمال بیماری‌های قلبی بالاتر برود یا فشار خون‌‌مان خوب کنترل نشود.

این، حاصل مطالعه‌ای است که تعدادی از محققان انجام داده‌اند و نتایج آن را چند روز پیش در نشست انجمن قلب آمریکا، ارائه کرده‌اند.

به گزارش بی‌بی‌سی، این مطالعه که به‌طور مشخص روی فشار خون بیماران مبتلا به پرفشاری خون انجام شده، نشان می‌دهد پاسخ به درمان بیماران در فصل زمستان، اندکی کمتر از تابستان است.

البته کار این محققان نه روی خود بیماران، بلکه روی پرونده‌های الکترونیک حدود 500 هزار بیمار آمریکایی بوده که در مناطق جغرافیایی کاملا متفاوت در این کشور زندگی می‌کنند؛ از آلاسکا گرفته تا سن‌خوان در پورتوریکو. مناطقی که هر کدام از آنها آب و هوای لزوما یکسانی ندارند.

در این مطالعه روشن شده که در فصل تابستان، تعداد افرادی که پاسخ مناسب به درمان ضد فشار خون داشته‌اند و فشار خون آنها به سطح طبیعی برگشته، حدود 9 درصد بیشتر از فصل زمستان بوده است.

به گفته مجریان این طرح، یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع، احتمالا تغییرات رفتاری و تغییر در سبک زندگی بیماران، در فصل زمستان است.

آنها می‌گویند، مشاهدات نشان می‌دهد اشتهای مردم در این فصل بیشتر است، بیشتر تمایل دارند غذاهای با کالری بالا مصرف کنند و علاقه‌شان به ورزش کمتر است. در صورتی که تمام این شرایط در تابستان معکوس است.

ضمن این که به‌دلیل گرمای هوا، میزان تعریق هم بیشتر است و به این ترتیب احتمال کاهش وزن و نیز پایین آمدن فشار خون هم بیشتر می‌شود. یکی از این محققان احتمال داده که بیماران، به‌دلیل نامشخصی، در زمستان بیشتر از خوراکی‌های شور استفاده می کنند یا پرهیزهای غذایی‌شان را کنار می گذارند.

این نتایج را در کنار این نکته بگذارید که در زمستان، به‌دلیل سردی هوا، عروق تغذیه‌کننده قلب تنگ‌تر می‌شوند و به همین علت احتمال افزایش تنگی یا حتی انسداد کامل این عروق، در زمستان بیشتر می‌شود.

بالا رفتن جزئی فشار خون، به اضافه این تنگی اضافه، دست به دست هم می‌دهند و زمینه را برای بروز یک حمله قلبی یا حتی مغزی، فراهم می‌کنند.

البته فشارخون همه افراد، اعم از سالم و بیمار، در موقعیت‌های مختلف، نوسان‌های جزئی دارد.

سیگار کشیدن، مصرف چای و قهوه، پر بودن مثانه، فشار عصبی و استرس، همه و همه می‌توانند فشار خون را به‌طور موقت بالا ببرند؛ که اینها همه برای بیمار مبتلا به فشار خون مزمن، خطرناک است و باید حتی‌الامکان از آنها اجتناب کند.

اما مسئله مشکل بودن کنترل فشار خون در فصل زمستان، نکته‌ تازه‌ای است که به‌نظر می‌رسد در این میان اهمیت بیشتری داشته باشد.

بیماران مبتلا به فشارخون باید توجه داشته باشند که این بیماری، هیچ علامت مشخصه قابل‌اعتمادی ندارد و جز با اندازه‌گیری آن با دستگاه، راه دیگری برای اطلاع از میزان دقیق آن توصیه نشده است.به همین علت، به همه آنها توصیه می‌شود اندازه‌گیری مرتب فشارخون خود را، به ویژه در فصل زمستان، از یاد نبرند.

همچنین بهتر است در این فصل، بیشتر مراقب مواردی مانند خودداری از مصرف غذاهای شور و چرب، ورزش و عدم مصرف سیگار باشند؛ چرا که همین موارد جزئی می‌تواند در سلامت آنها، تاثیر بسیار زیادی داشته باشد.

عطر درمانی

عطر درمانی روشی برای ماساژ بدن، به ویژه چهره و دست‌ها و پاها، با روغن‌های معطر گیاهی است. اما این روش، ساده نیست و چند سطح کاربردی متفاوت دارد. عطر درمانی در یک سطح، همچنان که از نامش برمی‌آید، نوعی درمان گیاهی برای انواع دردها و ناراحتی‌ها و بیماری‌هاست، و افزون بر مالش روی پوست، به عنوان داروی خوراکی با آثار درونی تجویز می‌شود و گاهی نیز به صورت بُخور (تنفس بخار روغن گیاهی) مصرف می‌شود. در یک سطح، روشی برای بهتر کردن پوست و مو و زیبایی چهره است و در سطحی دیگر، در تولید انواع غذاها و مواد آرایشی و بهداشتی به کار می‌رود و اهمیت بسیار در تجارت و صنعت دارد.

بیشتر مردم آگاهند که گیاهان عناصر شیمیایی گوناگون دارند که می‌توان آنها را استخراج نمود و استفاده‌های مفید و متعدد از آنها کرد. احتمالاً مشهورترین مواد طبیعی گیاهی در نظام پزشکی حاکم در غرب عصاره ریشه گیاهی مکزیکی به نام یم است که در ساختن نوعی قرص ضد بارداری استفاده می‌شود. آنچه بیشتر مردم در غرب نمی‌دانند این است که عصاره‌ها و افشرده‌های گیاهی، برخلاف داروهای شیمیایی مصنوعی نوین که اکثر آنها تنها پنجاه سال است در دسترسند، هزاران سال است در درمان بیماری‌ها استفاده می‌شوند و در طول این زمان دراز از آزمایش‌های فراوان سربلند بیرون آمده‌اند.

در روش عطر درمانی، به جای گیاه کامل یا بخش‌هایی از گیاه، تنها از عطرهای گیاه استفاده می‌ شود. عطر گیاه از روغن‌های بودار ساخته شده که در ساعات متفاوت شبانه روز به مقادیر گوناگون در اندام‌های متفاوت گیاه وجود دارند. آنها را می‌توان در ریشه، گل، برگ، تخم، و میوه، یا پوست گیاهان و حتی در شیره‌ای که از برخی گیاهان بیرون می‌زند یافت. آنها را در پوست برخی میوه‌ها نیز می‌توان یافت.

این روغن‌های طبیعی را نوعی نمودار شخصیت گیاه تصور می‌کنند، و هیچ کدام از آنها با هم یکسان نیستند. آنها ممکن است تولیدات زاید چرخه ی تبدیل عناصر در گیاه باشند، ولی کسی این را به درستی نمی‌داند. آنها در بخش‌های متفاوت گیاه تولید می‌شوند و سپس در کل گیاه جریان می‌یابند به طوری که بیشترین مقدار آنها عصرها در گل‌ها و صبح‌ها در برگ‌ها متمرکزند. گیاه‌شناسان تصور می‌کنند که جریان گردش و تمرکز آنها در اندام‌های متفاوت گیاه بستگی به وضعیت خورشید و فصل سال و به ویژه بستگی به وضع کره ماه نسبت به زمین دارد. کیفیت و آثار شیمیایی و درمانی یک عطر خاص گیاهی، همچنین بستگی به اندامی از گیاه دارد که از آن استخراج شده است، مثلاً عطری که از گل‌های درخت پرتقال استخراج می‌شود و عطری که از پوست میوه پرتقال کسب می‌شود آثار متفاوت در بدن انسان می‌گذارند.

این روغن‌های معطر در بدن خود گیاه نقش قارچ کش، باکتری کش، و حشره‌کش دارند و ممکن است نقش هورمونی نیز داشته باشند.

روغن‌های معطر گیاهی در جوامع معاصر استفاده‌های فراوان در تولید غذاهای جامد و مایع، در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی و در تولید داروها دارند. عطرهای لیمو و پرتقال و هل و زنجبیل و گلاب، و دارچین و نعناع و رازک بیشتر از سایر عطرهای گیاهی در تولید غذاها مصرف می‌شوند، ولی گرایش‌ها و سنت‌های فرهنگی نقشی مهم در انتخاب عطرهای گیاهی دارند.

صنایع آرایشی و بهداشتی و دارویی نیاز و بستگی خیلی زیاد به آنها دارند؛ مثلاً روغن میخک را برای درد دندان، عصاره برگ اوکالیپتوس را برای ناراحتی‌های تنفسی، و انواع دیگر روغن‌های معطر گیاهی را در ساختن داروهای گوارشی یا تقویتی، روغن‌های مو، شامپوها، کرم‌های پوست، صابون‌های آرایشی یا بهداشتی، مایعات دهان شویه، خمیرهای دندان، خوشبو کننده هوا، عطر و ادوکلن آرایشی، و ده ها تولید دیگر استفاده می‌کنند.

مقادیر این روغن‌های معطر گیاهی بسیار اندک است و استخراج آنها دقت و زمان زیادی می‌گیرد و چنین است که بهای آنها گران می‌شود؛ برای مثال، استخراج نیم کیلو عطر گل سرخ به چند صد کیلو برگ گل سرخ نیاز دارد، و زمان و زحمت زیادی که این فرایند می‌گیرد، تولید آزمایشگاهی مصنوعی آنها را خیلی جذاب و سودآور می‌سازد. اما تحقیقات دکتر ولنه که پژوهشگری فرانسوی در این عرصه است گزارش می‌دهند که روغن‌های معطر مصنوعی که در آزمایشگاه های شیمی و از مواد غیر گیاهی تولید می‌شوند، هر چند هم که شبیه نوع گیاهی خود باشند، متأسفانه کیفیت و آثار نوع گیاهی خود را ندارند، گرچه گاهی می‌توان گفت که از نظر بو تقریباً یکسان هستند.

بنابراین هنوز جانشین‌های شایسته برای روغن‌های معطر گیاهی، به ویژه در درمان دردها و زخم‌ها و بیماری‌ها، یافت نشده است. ولی از انواع مصنوعی غیر گیاهی آن‌ها غذاها، لوازم آرایشی و بهداشتی مانند خوشبو کننده‌های هوا، کرم‌ها، شامپوها، خمیرهای دندان، صابون‌ها، عطرها و ادوکلن‌ها، و صدها تولیدات دیگر استفاده‌های فراوان می‌شوند. همچنین است در تولید انواع بی شمار تنقلات که به صورت بیسکوئیت، آبنبات، شکلات، بستنی، چیپس، پفک و غیره برای مصرف کودکان و نوجوانان با تبلیغات خیلی پر هزینه به بازار می‌ریزند.

روشی که در استخراج روغن‌های معطر گیاهی به کار می‌گیرد برای حفظ کیفیت اصیل آن‌ها خیلی مهم است. اگر روغن معطر را به طریق جوشاندن و تبخیر (روش تقطیر) استخراج کنند، کیفیت و آثارش برجستگی و ارزش همان روغن را که به طریق غیر تقطیری استخراج شده ندارد. در طریق غیر تقطیری هرگز از الکل استفاده نمی‌شود، زیرا الکل کیفیات ارزشمند روغن‌های معطر گیاهی را خراب یا نابود می‌کند.

منبع: کتاب 32 روش درمانی نامتعارف

اثر: دکتر اندرواستنوی

مترجم: پرویز پهلوان

گذاشتن یخ و لیمو روی زبان سکسکه را درمان می‌کند

سکسکه، انقباض غیر ارادی در عضله دیافراگم و عضلات تنفسی بین دنده‌ای است.اغلب اوقات سکسکه 48 ساعت بیشتر به طول نمی‌انجامد، ولی در فرم مداوم، فرد بیش از 2 روز و کمتر از 1 ماه مبتلاست و در موارد بیش از 2 ماه، فرد نیاز به مراجعه به بیمارستان دارد.

عل ایجاد سکسکه:

افرادی که در شب پرخوری می‌کنند یا از نوشابه‌های گازدار استفاده می‌کنند و بلع هوا دارند، اغلب دچار سکسکه می شوند.

تغییر ناگهانی درجه حرارت معده که متعاقب خوردن آب سرد یا چای داغ یا کشیدن سیگار حاصل می‌شود، از علل دیگر سکسکه است.

تحریک عصب واگ یا فرنیک توسط توده‌ای در کبد و یا آب که به دیافراگم فشار می‌آورد، به صورت سکسکه تظاهر می‌کند.

در ضایعات مغزی، ضربه و تومورهای مغزی و یا به دنبال بی‌هوشی‌ها نیز امکان بروز سکسکه وجود دارد.

عموما سکسکه با این علت، خود به خود بهبود یافته و غالبا در افراد مضطرب و دارای استرس بالا و یا متعاقب خبر خوشایند و غم‌انگیز تظاهر می‌کند و در برخی مواقع، مصرف دارو و سموم نیز علت سکسکه است.

راه های بهبود سکسکه:

در بیماری که آئروفاژی(عمل بلعیدن هوا در اثر سوء هاضمه) علت سکسکه است، باید از صحبت حین صرف غذا پرهیز کند، غذا را به خوبی بجود و با استرس و اضطراب صرف نکند.

درمان سکسکه با علت رفلاکس، مصرف حجم کم غذا و پرهیز از خوابیدن پس از خوردن غذاست. غذای پرچرب، نوشابه‌های گازدار، پیاز خام، مرکبات و حتی استعمال سیگار سبب تشدید رفلاکس معده می‌شود.

سر دسته داروهای مؤثر در درمان سکسکه «کلروپرومازین» است، ولی «لارگاکسیتل»، «هالوپریدول» نیز به عنوان شل کننده عضلات استفاده می‌شود و داروی بکلوفن داروی بسیار مؤثر برای درمان سکسه‌های شدید است و در صورت عدم موثر بودن درمان دارویی، متخصصان بی‌هوشی عصب فرنیک را بلوکه می‌کنند.

دیگر اقدامات مؤثر در درمان سکسکه را نفس کشیدن در کیسه، گذاشتن یک تکه یخ روی زبان، کشش زبان، گذاشتن لیمو روی زبان و یا ایجاد حالت شوق زیاد یا ترساندن می دانند.

رنگ درمانی چیست؟

استفاده از رنگ (معمولاً به شکل نور رنگی) برای تولید آثار شفابخش را رنگ درمانی می‌نامند.

رنگ درمانی یک روش جدید نیست و پیشینه کهن دارد. این روش درمانی را هزاران سال پیش در معبد «نور و رنگ شفابخش» در منطقه هلیوپولیس مصر باستان و در یونان پیش از میلاد مسیح و در فرهنگ‌های باستانی چین و هند استفاده می‌کرده‌اند.

نفوذ رنگ‌‌ها و اثرگذاری آن‌ها را در بدن انسان به طرق گوناگون ثابت کرده‌اند. پژوهش‌های متعدد درباره علل ترجیح رنگی بر رنگی دیگر، آثار رنگ‌ها بر ذهن آدمی، بر رفتار آدمی، بر حس تعادل فکری و جسمی، در تولید شادمانی یا افسردگی، در تولید آرامش یا بی قراری و چندی موارد دیگر سال‌ها در جریان بوده‌اند و آثار رنگ‌ها را در زندگی انسان نشان داده‌اند.

پژوهش‌های جدیدتر سال‌های اخیر نیز گزارش داده‌اند که استفاده دقیق از رنگ‌هایی خاص می‌تواند آثار مفید در سلامتی و تعادل فکر، در آرامش جسمی و روانی، در بازیابی سریع‌تر تندرستی در دوران نقاهت و در تحریک یا تشویق مثبت کودکان کم هوش داشته باشد.
رنگ‌های خاص بی‌تردید آثار اقتصادی (فروش تولیدات، خدمات)، آثار اجتماعی (کسب اعتماد و احساس رضایت، یا تحریک و تشویق توده‌های مردم و بسیاری موارد دیگر)، آثار جنسی (تحریک یا جذب جنس مخالف)، آثار روانی (خوشحالی یا افسردگی)، آثار تعلیمی و تربیتی (به ویژه برای کودکان) و چندی دیگر دارند.

رنگ زرد را در آیین بودائیسم، رنگ کاه گلی را در آیین تصوف، رنگ سرخ را در آیین کمونیسم، و رنگ سیاه را در مراسم سوگواری همه ملل بر رنگ‌های دیگر ترجیح می‌دهند.

محبوب‌ترین رنگ‌ها بین عامه مردم غرب رنگ آبی است. پس از آن رنگ سرخ است. نفرت انگیزترین رنگ، بنا به تحقیق روانشناسی به نام گرنجر از دانشگاه دورهام، رنگ زرد است. چندی پیش در انستیتوی هنرهای معاصر لندن، درون سه تالار را سه رنگ متفاوت زدند و در هر سه آن‌ها تعدادی اسباب‌های بازی فکری قرار دادند. حاصل این که پس از چند روز افرادی که در تالار زرد رنگ گرد می‌آمدند، همه اسباب‌های بازی‌های فکری آن تالار را یا شکستند یا دزدیدند، ولی چنان پدیده‌ها در دو تالار دیگر اتفاق نیفتاد. هیچ توضیحی برای چنان رفتار ناپسند به غیر از رنگ تالار یافت نشد. این دستاورد پژوهشی زمینه فرضیه پردازی‌های روانشناختی و جامعه شناختی شده و از جمله آن‌ها یکی این است که تعداد و چگونگی تبهکاری در هر خیابان شهر، بستگی به رنگ نور چراغ‌های آن خیابان دارد. پاسخ قطعی به این گونه مسائل نظری را پژوهش های بیشتر عرضه خواهند کرد.

مسئله‌ای جدا از رنگ‌ها ولی مربوط به آن‌ها این است که تنها رنگ‌ها نیستند که بر ما نفوذ دارند و آثار گوناگونی بر ما می‌گذارند، بلکه شکل شیء نیز بی‌تردید آثاری بر انسان دارد. اشکال اشیاء مختلف، دلالت بر تولید آثاری با ریشه‌های عمیق روانی بر انسان دارند، و آن‌گاه که اشکال اشیاء را با رنگ‌ها پیوسته می‌کنیم یا به طریقی ربط می‌دهیم، کل موضوع پیچیدگی و شگفتی بیش‌تر می‌یابد. تئوگیمبل که یکی از مشهورترین رنگ درمانگران انگلستان است در تحقیقی که روی 1100 آدم بالغ در انگلستان انجام داده گزارش می‌دهد که نه تنها بیش‌تر مردم رنگ آبی را به رنگ‌های دیگر ترجیح می‌دهند بلکه رنگ‌ها و شکل‌های اشیاء را به طرقی شگفت‌انگیز به یکدیگر ربط می‌دهند.

واکنش ما به رنگ، به احتمال زیاد واکنشی عاطفی است، در حالی که واکنش ما به شکل، واکنشی فکری است. روانشناسی مشهور به نام دیوید کتس در تحقیقی کلاسیک، از گروهی کودک خواست که دوایری سبز رنگ را با مجموعه‌ای از دوایر سرخ رنگ و مثلث‌های سبز رنگ کنار هم بچینند. کودکان بی‌درنگ هر شکل را کنار شکل همرنگ آن گذاشتند یا به عبارت دیگر اشیاء را با رنگ آن‌ها طبقه‌بندی کردند. او همین آزمایش را با گروهی بزرگسال انجام داد و دید که هر یک از افراد گروه، پیش از طبقه‌بندی می‌پرسد که اشیاء ‌در دسترس را باید براساس شکل یا رنگ آن‌ها طبقه‌بندی کند.

به هر حال ما درباره اهمیت و ماهیت رابطه بین رنگ و شکل هنوز خیلی کم می‌دانیم. برخی فرهنگی‌های باستان شناختی عمیق از این مسئله داشته‌اند و آثاری که نمودارهای جالب آن شناخت هستند باقی گذاشته‌اند ولی من اینجا بیش از این به این مسئله می‌پردازم.

ادامه دارد...

منبع: کتاب 32 روش درمانی نامتعارف

اثر: دکتر اندرواستنوی

مترجم: پرویز پهلوان

ویژه نامه شهادت امام حسن مجتبی با بیش از 100 مطلب
ادرس جدید سایت
کپسولهای ترک اعتیاد، بلای جان معتادان
کتامین
روشهای نوین ترک سیگار
[عناوین آرشیوشده]